Autor: Anna Juwan

Temat: Wirtualny mikroskop. Tkanka mięśniowa

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przeanalizujesz zasady przygotowania preparatu mikroskopowego.

• Dokonasz obserwacji mikroskopowej tkanki mięśniowej.

• Zidentyfikujesz na preparatach mikroskopowych różne rodzaje tkanki mięśniowej.

• Wymienisz nazwy kilku barwników histologicznych i określisz efekt barwienia wybranych związków chemicznych.

• Porównasz zasadnicze typy tkanek mięśniowych występujących u zwierząt i człowieka.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• symulacja;

• mapa myśli;

• grupy ekspertów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze papieru, flamastry.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy lub za pomocą rzutnika zawartość sekcji „Wprowadzenie”. Uczniowie wspólnie z nauczycielem omawiają cele lekcji i określają kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i prosi ich, by na podstawie e‑materiału opracowali w postaci mapy myśli następujące zagadnienia:
   – grupa I i II – przygotowanie preparatu mikroskopowego;
   – grupa III i IV – barwienie hematoksyliną i eozyną preparatu mikroskopowego.
   Grupy otrzymują po dwa arkusze papieru A2 i na jednym z nich sporządzają mapę myśli. Następnie wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali otrzymane zagadnienia. Eksperci zamieniają się grupami (I z III, II z IV) i przekazują zdobytą wiedzę. Uczniowie z drugiej grupy robią na drugim arkuszu notatki w formie mapy myśli, porządkując informacje przekazywane przez eksperta. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup. Grupy prezentują wyniki swojej pracy, nauczyciel uzupełnia brakujące informacje, koryguje ewentualne błędy.

2. Praca z multimedium („Symulacja interaktywna I”). Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu przeprowadzają obserwację tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej, zwracając uwagę na ułożenie filamentów cienkich (aktyny) i grubych (miozyny) oraz lokalizację jąder. Następnie wykonują polecenie nr 2: „Wykonaj w zeszycie schematyczny rysunek tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej szkieletowej. Zwróć uwagę na kształt komórek, lokalizację jąder komórkowych oraz obecność prążkowania. Zapisz powiększenie, z którego dokonano obserwacji komórki. Zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu”. Chętne osoby prezentują swoje rysunki na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium („Symulacja interaktywna II”). Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu przeprowadzają obserwację tkanki mięśniowej poprzecznie prążkowanej serca. Następnie wykonują polecenie nr 2, w którym mają za zadanie uzupełnić tabelę, przeciągając podane sformułowania w odpowiednie miejsca. Wybrana osoba prezentuje swoje rozwiązanie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem/nauczyłam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj w zeszycie schematyczny rysunek preparatu mikroskopowego przedstawionego w sekcji „Grafika interaktywna II”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna I” na lekcjach: „Różnorodność tkanek zwierzęcych”, „Klasyfikacja tkanek zwierzęcych”, „Tkanka mięśniowa”.