Autor: Anna Juwan

Temat: Środowisko życia, budowa i czynności życiowe pierścienic

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wskażesz środowisko życia pierścienic.

• Rozróżnisz pierścienice wśród innych zwierząt bezkręgowych.

• Przeanalizujesz budowę i czynności życiowe pierścienic.

• Przedstawisz znaczenie pierścienic.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Środowisko życia, budowa i czynności życiowe pierścienic”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 3 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla cele zajęć z sekcji „Wprowadzenie”, a następnie wspólnie z uczniami ustala kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
   – Jakie cechy pierścienic świadczą o tym, że zwierzęta te należą do pierwoustych? Jak jest zbudowane ich ciało?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Film”). Uczniowie zapoznają się z filmem udostępnionym przez nauczyciela. Następnie prowadzący zajęcia prosi podopiecznych, by pracując w parach, przedstawili budowę układu wydalniczego występującego u pierścienic i wymienili produkty przemiany materii wydalane przez pierścienice wodne i lądowe (polecenie nr 2). Uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedzi na forum klasy, a nauczyciel ocenia ich poprawność.

2. Gra dydaktyczna. Nauczyciel dzieli klasę na cztery grupy. Każdy zespół wyłania swojego lidera i wspólnie układa 10 pytań związanych z tematem lekcji. Pytania powinny być tak ułożone, żeby przeciwnicy mogli na nie odpowiedzieć jednym wyrazem.
   Nauczyciel inicjuje grę, zadając wszystkim grupom własne pytanie. Grupa, której lider zgłosi się pierwszy i odpowie poprawnie, rozpoczyna rywalizację. Nauczyciel nadaje kolejne numery pozostałym grupom, a następnie zapisuje je na tablicy.
   Lider grupy nr 1 zadaje pytanie wybranemu członkowi drużyny nr 2. Jeśli osoba ta poprawnie odpowie na pytanie, jej zespół zdobywa punkt, a ona sama zadaje pytanie wskazanemu przez nią członkowi grupy nr 3. Jeśli jednak członek grupy nr 2 nie będzie potrafił udzielić poprawnej odpowiedzi, lider grupy nr 1 sam odpowiada na zadane przez siebie pytanie, a jego drużyna otrzymuje punkt. Następnie zadaje pytanie członkowi grupy nr 3 itd. Gra kończy się po zadaniu 10 pytań, a wygrywa grupa, która uzyska najwięcej punktów.

3. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie nr 7 w sekcji „Sprawdź się” (w którym mają na podstawie ilustracji oraz informacji z sekcji „Przeczytaj” przedstawić sposób rozmnażania się dżdżownicy), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Wybrane osoby przedstawiają odpowiedź na forum klasy, a nauczyciel ocenia jej poprawność.

4. Uczniowie wykonują w parach ćwiczenie nr 8 (w którym mają za zadanie wskazać, do jakiej gromady należy przedstawiony na zdjęciu przedstawiciel pierścienic, oraz podać dwie widoczne cechy budowy morfologicznej tego zwierzęcia charakterystyczne dla wskazanej gromady), wyświetlone przez nauczyciela na tablicy. Podczas wspólnych dyskusji rozwiązują zadanie, następnie łączą się z inną parą i kontynuują swoją dyskusję, uzasadniając swój wybór.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 5 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1, 2, 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z materiałem w sekcji „Film”, aby przygotować się do późniejszej pracy.