SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rodzaje trzęsień ziemi i przyczyny ich powstawania. Skale opisujące trzęsienia Ziemi

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy: V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

2. wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• charakteryzuje główne przyczyny trzęsień ziemi,

• przedstawia sposoby określania siły trzęsienia ziemi,

• wymienia czynniki, które mogą wpływać na intensywność wstrząsów,

• ocenia intensywność trzęsienia, wykorzystując skalę makrosejsmiczną.

Strategie nauczania: konektywizm, konstruktywizm

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, plakat/poster, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału, z symulacją interaktywną, rozwiązywanie ćwiczeń)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, fotografie przedstawiające skutki trzęsienia ziemi, e‑materiał, podręcznik, mapa fizyczna świata, arkusze papieru, pisaki

Materiały pomocnicze:

M. Książkiewicz, Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

W. Mizerski, Geologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2012.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel przedstawia uczniom fotografie ukazujące skutki trzęsienia ziemi (można wykorzystać fotografie z e‑materiału Negatywne skutki trzęsień ziemiDZLhFC2G3Negatywne skutki trzęsień ziemi.

• Pogadanka o przedstawionych skutkach i ich przyczynie (czym zostały spowodowane); gdzie najczęściej występują trzęsienia ziemi – uczniowie wyszukują obszary sejsmiczne w atlasach geograficznych, a wybrani wskazują je na mapie fizycznej świata.

• Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby korzystając z tekstu e‑materiału, zdefiniowali terminy: epicentrum i hipocentrum; następnie nazwali i scharakteryzowali skale trzęsień ziemi stosowane przy pomiarach – wprowadzenie terminu „skale makrosejsmiczne”.

• Korzystając z symulacji interaktywnej zawartej w e‑materiale, uczniowie (na forum klasy) wspólnie charakteryzują skutki trzęsień ziemi według skali Mercallego–Cancaniego–Sieberga (MCS) – 12 stopni intensywności (oceniają intensywność trzęsienia).

• Następnie uczniowie, korzystając z tekstu e‑materiału, wyróżniają rodzaje trzęsień ziemi (omawiają ich powstawanie).

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje arkusze papieru i pisaki.

• Zadaniem uczniów jest przedstawienie na plakacie (np. zapisanie w postaci ciągu przyczynowo‑skutkowego) zależności między rodzajem trzęsienia ziemi a częstotliwością, zasięgiem występowania oraz jego siłą.

• Uczniowie tworzą plakat/poster wyjaśniający podane zależności (korzystają z e‑materiału, w tym z tekstu i poznanej symulacji).

• Po zakończeniu pracy przedstawiciele grup prezentują plakaty, wyjaśniają zależności.

• Nauczyciel i uczniowie wspólnie podsumowują opracowane plakaty (podobieństwa, różnice między nimi).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy uczniowie indywidualnie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było interesujące, łatwe, trudne, do czego ta wiedza może im się przydać itp.

Praca domowa

• Korzystając z różnych źródeł informacji, wypisz przykłady trzęsień ziemi, które wystąpiły na obszarze Polski. Zapisz miejsce i rok wystąpienia, przyczynę, intensywność według wybranej skali oraz ich skutki.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• Symulację interaktywną można wykorzystać w toku lekcji powtórzeniowej z zakresu podstawowego i rozszerzonego z działu V.

• Symulacja interaktywna może zostać wykorzystana również na lekcji z zakresu rozszerzonego dotyczącej prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk i procesów geologicznych na Ziemi (dział V. 8).