Scenariusz zajęć

Autor: Agata Jarszak‑Tyl, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Zastosowanie reakcji zobojętniania

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia przykłady zastosowania reakcji zobojętniania;

• wykazuje się znajomością nomenklatury związków chemicznych w celu zapisania równań reakcji zobojętniania w formie cząsteczkowej lub jonowej;

• sporządza mapę myśli, w której przedstawia zastosowania reakcji zobojątniania;

• prowadzi debatę, podczas której omawia wady i zalety stosowania reakcji zobojętniania w różnych gałęziach przemysłu i uzasadnia swoje stanowisko;

• ocenia propozycje wad i zalet podanych przez kolegów;

• argumentuje swoje pomysły związane z wadami i zaletami zastosowaniem reakcji zobojętniania.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• emocjonalna.

Metody i techniki nauczania:

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• dyskusja dydaktyczna;

• pogadanka;

• technika 635;

• audiobook;

• technika zdań podsumowujących;

• okienko informacyjne.

Formy pracy:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica i kreda/pisak.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wyświetla okładkę e‑materiału, na której widoczna jest szklanka z musującą tabletką. Nauczyciel zadaje pytanie z wprowadzenia do e‑materiału: Czy wrzucając tabletkę musującą do szklanki wody wiesz skąd bierze się w niej piana? Czy Twoim zdaniem może to być wynikiem reakcji zobojętniania.

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: „Gdzie w otoczeniu człowieka są wykorzystywane reakcje zobojętniania”? Uczniowie zapisują swoje pomysły na tablicy w formie mapy myśli.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi uczniów, by wymienili jakie są zastosowania reakcji zobojętniania w otoczeniu człowieka. W tym celu mają przeanalizować samodzielnie materiał źródłowy w postaci tekstu zamieszczonego w e‑materiale. Informuje uczniów, że w trakcie analizy mają zwrócić uwagę na wzory substancji chemicznych oraz trudne pojęcia. Po wyznaczonym czasie nauczyciel prowadzi pogadankę z uczniami na temat zastosowania reakcji zobojętniania. Powrót do fazy wstępnej i porównanie wymienionych zastosowań przez uczniów. Uczniowie uzupełniają mapę myśli o nowe pojęcia.

2. Praca metodą 635. Nauczyciel informuje, że uczniowie będą pracować metodą 635 i w razie potrzeby wyjaśnia metodę.

• Nauczyciel formułuje problem i zapisuje go na tablicy: Wady i zalety stosowania reakcji zobojętniania w różnych gałęziach przemysłu.

• Nauczyciel dzieli uczniów losowo na sześć grup. Zadaniem każdej z grup jest zapisanie trzech wad oraz trzech zalet stosowania reakcji zobojętniania. Na realizację zadania uczniowie mają 5 minut. W tym czasie mogą korzystać ze wszelkich dostępnych źródeł informacji, mogą również wykorzystać zawartość audiobooka. Uczniowie zapisują pomysły swojej grupy na kartkach.

• Po upływie pięciu minut nauczyciel prosi uczniów, aby wymienili się kartkami z zapisem pomysłów między grupami. Teraz każda z grup zamienia się w panel ekspertów – ich zadaniem jest krytyczna ocena pomysłów kolegów z innej grupy, zapisanie wniosków z tej oceny i kontrargumentów do każdego z trzech pomysłów. Na to zadanie również mają 5 minut.

• Nauczyciel prosi, aby grupowe panele ekspertów kolejno podawały argumenty/pomysły/rozwiązania na forum klasy. Uczniowie mogą włączać się do dyskusji. Nauczyciel podsumowuje działania uczniów.

3. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę wykonując zawarte w e‑materiale ćwiczenia w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Okienko informacyjne – forma indywidualnej twórczej notatki. Kartkę papieru w zeszycie uczniowie dzielą na cztery części (poziom, pion lub po przekątnej). W pierwsze okienko uczniowie wpisują hasło, które ich interesuje. W drugim okienku podają definicję danego terminu (z różnych źródeł). W trzecie okienko wpisują metaforyczne znaczenie wyrazu, żart językowy, rebus itp. Ostatnie może mieć formę scenki komiksowej, dialogu, karykatury z zastosowaniem interesującego uczniów terminu.

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Co było dla mnie łatwe...

• Dziś nauczłam/łem się...

• Co sprawiało mi problem...

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

2. Odpowiedz na pytanie: „Korzystając z różnych źródeł, wyjaśnij, dlaczego kwas alginowy stosowany jest w lekach na niestrawność. Czy Twoim zdaniem jego rolą jest neutralizacja kwasu solnego obecnego w soku żołądkowym”?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Audiobook może być wykorzystany przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji, przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać do samokształcenia.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel do pracy grupowej przygotowuje:

• arkusze papieru A3;

• mazaki;

• glutaki.

2. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jaka jest rola reakcji zobojętniania w rolnictwie?

• Na czym polega zastosowanie reakcji zobojętniania w energetyce?