Scenariusz zajęć

Autor: Anna Daniewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: Chemia

Temat: Jaka jest rola biologiczna azotu i jego związków?

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń:

1) pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• opisuje rolę biologiczną azotu i jego związków;

• opisuje działanie tlenku azotu(II) w organizmie człowieka;

• wyjaśnia, dlaczego azot odgrywa kluczową rolę w organizmach żywych.

Strategia nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• film samouczek;

• quiz;

• mapa pojęciowa;

• ćwiczenia uczniowskie;

• analiza materiału źródłowego;

• prezentacja multimedialna;

• technika zdań podsumowujących.

Formy zajęć:

• praca zbiorowa;

• praca w grupach;

• praca indywidualna.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• rzutnik multimedialny;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• podręczniki.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy wiecie, że azot jest określany jako pierwiastek biogenny? Co oznacza określenie biogenny? Jakie znacie produkty przemiany materii zawierające azot?

2. Rozpoznawanie wiedzy potocznej uczniów. Uczniowie tworzą mapę pojęciową na temat roli biologicznej azotu i jego związków.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli uczniów na pięć grup:

• I grupa – kwasy nukleinowe;

• II grupa – białka;

• III grupa – azotowe produkty przemiany materii;

• IV grupa – witaminy z grupy B;

• V grupa – tlenek azotu(II).
  Zadaniem każdej grupy jest przygotowanie prezentacji multimedialnej. Nauczyciel omawia kryteria prezentacji (patrz materiały pomocnicze). Uczniowie mogą korzystać z wszelkich dostępnych źródeł informacji. Mogą odtworzyć również film samouczek. Każdy zespół wyłania spośród siebie lidera, który będzie przedstawiał wyniki pracy grupy. Nauczyciel monitoruje przebieg pracy uczniów i  wspiera ich.

2. Po upływie wyznaczonego czasu, liderzy przedstawiają rezultaty pracy swoich grup na forum klasy. Pozostali uczniowie mogą dopytywać o kwestie nieprecyzyjne i niezrozumiałe lub podzielić się dodatkowymi swoimi informacjami. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów.

3. Następnym zadaniem każdej z grup jest przygotowanie pięciu pytań do quizu na temat roli biologicznej azotu i jego związków. Podczas realizacji tego zadania uczniowie mogą korzystać z wszelkich dostępnych źródeł informacji. Po upływie ustalonego czasu, rozpoczyna się quiz klasowy. Grupa A zadaje pytanie grupie B – jeśli ta odpowie poprawnie, otrzymuje przyznany punkt. Następnie grupa B zadaje pytanie grupie C – jeśli ta odpowie poprawnie, otrzymuje przyznany punkt itp. Wygrywa grupa, która zdobędzie największą liczbę punktów. Nauczyciel przyznaje zwycięzcom oraz zaangażowanym uczniom oceny z aktywności.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów. Przykładowe pytanie skierowane do uczniów:

• Jaką rolę pełni azot w organizmach żywych?

• Jakie poznaliście związki zawierające azot, które pełnią ważną rolę w organizmie człowieka?

• Jakie znasz azotowe produkty przemiany materii?

• Które witaminy zawierają w swoim składzie azot?

• Jaką rolę pełni tlenek azotu(II) w organizmie człowieka?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Przypomniałem/łam sobie, że...

• Czego dziś się nauczyłem/łam...

• Co było dla mnie łatwe...

• Co sprawiło mi trudność...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być wykorzystany przez uczniów podczas samodzielnej pracy na lekcji lub przed wykonaniem ćwiczeń dołączonych do medium. Medium może być również wykorzystane podczas odrabiania zadania domowego. Uczniowie nieobecni na lekcji mogą medium wykorzystać do uzupełnienia swoich luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jaką rolę pełni azot w organizmach żywych?

• Jakie poznaliście związki zawierające azot, które pełnią ważną rolę w organizmie człowieka?

• Jakie znasz azotowe produkty przemiany materii?

• Które witaminy zawierają w swoim składzie azot?

• Jaką rolę pełni tlenek azotu(II) w organizmie człowieka?

2. Kryteria oceny prezentacji:

• poprawność merytoryczna (zgodność z tematem; dostosowana do możliwości odbiorców, wyczerpanie tematu)

• język prezentacji (specjalistyczna terminologia, poprawność językowa)

• konkretność (zdania krótkie - równoważnikowe, hasła)

• atrakcyjność (wielkość czcionki, układ treści na slajdzie, tempo wyświetlania, przejścia slajdu, wzorce slajdów)

• estetyka (animacje, grafika, kolor, dźwięk )

• czas prezentacji (wykorzystanie zaplanowanego czasu - 2 min.)