Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Ewa Malinowska
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Gospodarowanie zasobami wodnymi
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum i technikum, zakres rozszerzony, klasa IV
PODSTAWA PROGRAMOWA
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Wiedza geograficzna.
2. Rozszerzenie wiedzy niezbędnej do zrozumienia istoty zjawisk oraz charakteru i dynamiki procesów zachodzących w środowisku geograficznym w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.
3. Identyfikowanie sieci powiązań przyrodniczych, społecznych, kulturowych, gospodarczych i politycznych w przestrzeni geograficznej.
II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.
4. Formułowanie twierdzeń o prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska przyrodniczego i społeczno‑gospodarczego oraz wzajemnych zależności w systemie przyroda - człowiek - gospodarka.
7. Waloryzowanie zjawisk i procesów przyrodniczych oraz wartościowanie zachowań i działalności człowieka w środowisku geograficznym.
III. Kształtowanie postaw.
4. Docenianie znaczenia dóbr kultury i zasobów przyrody w życiu człowieka, rozumienie konieczności racjonalnego ich użytkowania i ochrony.
5. Rozwijanie poczucia odpowiedzialności za stan i jakość środowiska geograficznego, kształtowanie ładu przestrzennego oraz przyszły rozwój społeczno‑kulturowy i gospodarczy własnego regionu, Polski i świata.
Treści nauczania
XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.
Uczeń:
9) identyfikuje przyczyny przyrodnicze i antropogeniczne ograniczonych zasobów wodnych w wybranych regionach świata i proponuje działania wspomagające racjonalne gospodarowanie wodą.
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
ocenia skutki nadmiernego poboru wody,
dowiaduje się, w jakich rejonach świata występuje niedobór wody,
określa naturalne i antropogeniczne przyczyny niedoboru wody w różnych regionach świata,
poznaje sposoby gospodarowania zasobami wodnymi w różnych branżach gospodarki.
Strategie nauczania: asocjacyjna, badawcza (problemowa)
Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, flipped classroom
Formy zajęć: praca w grupach
Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, atlas, mapy konturowe kontynentów, zeszyt przedmiotowy
Materiały pomocnicze
Baza danych FAO dotycząca zasobów wody na świecie: fao.org/nr/water/aquastat/data/query/index.html?lang=en
Interaktywny Atlas zagrożenia wód na świecie WORLD RESOURCES INSTITUTE: https://www.wri.org/applications/aqueduct/water‑risk‑atlas
Dane statystyczne Banku Światowego: data.worldbank.org
PRZEBIEG LEKCJI
Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z e‑materiałem oraz innymi źródłami informacji w celu zebrania szerokiego zestawu informacji dotyczących przyczyn niedoboru wody na świecie.
Faza wprowadzająca
Przedstawienie celów lekcji.
Wprowadzenie w temat lekcji: omówienie/przypomnienie antropogenicznych przyczyn niedoboru wody. Nauczyciel zadaje pytania sprawdzające poziom przygotowania uczniów.
Faza realizacyjna
Podział uczniów na grupy (liczebność określa nauczyciel), omówienie zasad wykonania zadania. Zadaniem uczniów jest przeprowadzenie analizy SWOT dotyczącej gospodarowania zasobami wodnymi w wybranych branżach gospodarki i sporządzenie strategii działań ochronnych/zapobiegawczych.
Nauczyciel poprzez losowanie lub wskazanie przydziela poszczególnym grupom wybrane branże gospodarki (rolnictwo, przemysł, gospodarka komunalna, gospodarstwa domowe itp).
Omówienie zasad sporządzania analizy SWOT.
Praca w grupach uczniów (burza mózgów, dyskusja) służąca sporządzeniu analizy SWOT przedstawiającej gospodarowanie wodą w wybranych branżach gospodarki. Uczniowie, wykorzystując informacje, schematy oraz ilustracje zawarte w e‑materiale i zebrane z innych źródeł określają mocne i słabe strony, a także szanse i zagrożenia. Analizę prowadzą z punktu widzenia ochrony zasobów wodnych i opracowują strategię działania opartą na silnych stronach i szansach, przy jednoczesnym eliminowaniu bądź ograniczaniu słabych stron i zagrożeń.
Prezentacja przy tablicy wyników analizy SWOT przygotowanych przez poszczególne grupy. Liderzy grup prezentują wyniki przeprowadzonej analizy, uzasadniając dobór informacji oraz przedstawiają wynikającą z nich strategię działań służących ochronie zasobów wodnych i przeciwdziałaniu negatywnym zmianom. Po każdej prezentacji następuje dyskusja z udziałem wszystkich uczniów. Nauczyciel moderuje wymianę informacji, czuwa nad jej przebiegiem, zadaje pomocnicze pytania, weryfikuje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia itp.
Dyskusja mająca na celu syntetyczne podsumowanie rezultatów pracy poszczególnych grup ze wskazaniem kierunków zagospodarowania najmniej i najbardziej obciążających zasoby wodne oraz określeniem konkretnych działań służących ochronie zasobów wodnych.
Sporządzenie krótkiej notatki w zeszycie podsumowującej przeprowadzoną dyskusję.
Faza podsumowująca
Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.
Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa
Wykonanie ćwiczeń zawartych w e‑materiale oraz sporządzenie analizy SWOT dotyczącej gospodarowania wodą w miejscu nauki/zamieszkania z punktu widzenia ochrony jej zasobów.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafiki zawarte w e‑materiale i przygotowana przez uczniów mapa myśli mogą być wykorzystane podczas innych, zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących różnych zagadnień związanych z hydrosferą, ochroną środowiska i rozwojem zrównoważonym. Uczeń może spożytkować e‑materiał do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy w domu oraz w czasie lekcji mających na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego hydrosfery oraz globalnych zagrożeń środowiska.