SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Warunki życia i działalności człowieka na obszarach aktywnych sejsmicznie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy/rozszerzony, klasa I/IV

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

4. Poznanie podstawowych relacji między elementami przestrzeni geograficznej (przyrodniczej, społeczno‑gospodarczej i kulturowej) w skali lokalnej, regionalnej, krajowej i globalnej.

5. Rozumienie prawidłowości w zakresie funkcjonowania środowiska geograficznego oraz wzajemnych zależności w systemie człowiek – przyroda.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

3. Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).

6. Przewidywanie skutków działalności gospodarczej człowieka w środowisku geograficznym.

III. Kształtowanie postaw.

2. Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu przestrzeni geograficznej.

3. Dostrzeganie aplikacyjnego charakteru geografii.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

Zakres podstawowy

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

2) wyjaśnia przebieg głównych procesów wewnętrznych prowadzących do urozmaicenia powierzchni Ziemi (ruchy epejrogeniczne, ruchy górotwórcze, wulkanizm, plutonizm, trzęsienia ziemi).

Zakres rozszerzony

XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.

Uczeń:

3) przedstawia genezę i skutki geologicznych zagrożeń (wulkanizm, trzęsienia ziemi, powstawanie lejów krasowych).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• omawia rozmieszczenie obszarów aktywnych sejsmicznie,

• wyjaśnia, jakie są warunki życia na obszarach aktywnych sejsmicznie,

• analizuje działalność człowieka na obszarach aktywnych sejsmicznie i określa sposoby przeciwdziałania bezpośrednim i pośrednim skutkom trzęsień ziemi.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca indywidualna, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Jędrzejewski K. (red.), Kataklizmy natury, Bellona, Warszawa 2011.

Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne, Warszawa 1979.

PAH, Niosę pomoc. Broszura edukacyjna dla nauczycieli i nauczycielek realizujących kampanię Polskiej Akcji Humanitarnej, PAH, Warszawa 2014.

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie samodzielnie pozyskują z różnych źródeł informacje o stosowanych obecnie metodach zapobiegania bezpośrednim i pośrednim skutkom trzęsień ziemi (np. systemy ostrzegania, konstrukcja budowli, technologie zabezpieczające, aparatura pomiarowa, zagospodarowanie terenu itp.).

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Krótkie przypomnienie informacji dotyczących występowania rejonów sejsmicznych i skutków bezpośrednich i pośrednich trzęsień ziemi.

Faza realizacyjna

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest przedstawienie na forum klasy samodzielnie pozyskanych z różnych źródeł informacji o stosowanych obecnie metodach zapobiegania bezpośrednim i pośrednim skutkom trzęsień ziemi.

• Prezentacja przez nauczyciela grafiki interaktywnej, krótkie omówienie poszczególnych slajdów.

• Uzupełnienie przez uczniów treści przedstawionych przez nauczyciela w trakcie prezentacji samodzielnie pozyskanymi informacjami.

• Burza mózgów z udziałem wszystkich uczniów: „Jak należy postępować podczas trzęsienia ziemi?”. Giełda pomysłów.

• Dyskusja na temat każdego rozwiązania i jego ocena; uczniowie wspólnie z nauczycielem wybierają najtrafniejsze rozwiązania i uzasadniają swoje stanowisko.

• Podsumowanie mające na celu określenie sposobów ograniczania (zapobiegania) skutkom trzęsień ziemi.

• Sporządzenie notatki w zeszycie zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej podczas lekcji dyskusji i prezentacji multimedialnej.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Wykonanie wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń zawartych w e‑materiale.

• Zapoznanie się z pozostałymi informacjami z e‑materiału.

• Praca pisemna: uczeń, korzystając z różnych źródeł, wybiera konkretny region (wyspy oceaniczne, miasto itp.) zagrożony trzęsieniem ziemi lub tsunami i określa, jakie działania są podejmowane w celu zapobiegania katastrofalnym skutkom tych zjawisk.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Zawarta w e‑materiale grafika interaktywna może być wykorzystana do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia. Będzie przydatna także podczas innych lekcji dotyczących różnych aspektów bezpieczeństwa i geozagrożeń (zakres rozszerzony: XVIII. 3, XVIII. 4).