Dla nauczyciela

Autor: Bożena Święch

Przedmiot: Język polski

Temat: Wesele jako przykład dramatu symbolicznego

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

I. Kształcenie literackie i kulturowe.

1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:

1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;

2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);

3) rozróżnia gatunki epickie, liryczne, dramatyczne i synkretyczne, w tym: gatunki poznane w szkole podstawowej oraz epos, odę, tragedię antyczną, psalm, kronikę, satyrę, sielankę, balladę, dramat romantyczny, powieść poetycką, a także odmiany powieści i dramatu, wymienia ich podstawowe cechy gatunkowe;

5) interpretuje treści alegoryczne i symboliczne utworu literackiego;

8) wykazuje się znajomością i zrozumieniem treści utworów wskazanych w podstawie programowej jako lektury obowiązkowe;

9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;

10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;

2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:

1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń:

6) rozpoznaje rodzaje stylizacji (archaizacja, dialektyzacja, kolokwializacja, stylizacja środowiskowa, biblijna, mitologiczna itp.) oraz określa ich funkcje w tekście;

III. Tworzenie wypowiedzi.

2. Mówienie i pisanie. Uczeń:

1) zgadza się z cudzymi poglądami lub polemizuje z nimi, rzeczowo uzasadniając własne zdanie;

3) reaguje na przejawy agresji językowej, np. zadając pytania, prosząc o rozwinięcie lub uzasadnienie stanowiska, wykazując sprzeczność wypowiedzi;

4) zgodnie z normami formułuje pytania, odpowiedzi, oceny, redaguje informacje, uzasadnienia, komentarze, głos w dyskusji;

IV. Samokształcenie.

9. wykorzystuje multimedialne źródła informacji oraz dokonuje ich krytycznej oceny;

Lektura obowiązkowa

29) Stanisław Wyspiański, Wesele;

Zakres rozszerzony

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

II. Kształcenie językowe.

2. Zróżnicowanie języka. Uczeń: spełnia wymagania określone dla zakresu podstawowego, a ponadto:

6) rozpoznaje i charakteryzuje styl indywidualny (dzieła literackiego, autora) oraz styl typowy (gatunku literackiego, prądu literackiego, epoki) i wykorzystuje tę wiedzę w interpretacji utworu literackiego;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje w zakresie wielojęzyczności.

Cele operacyjne

Uczeń:

rozpoznaje w dramacie Stanisława Wyspiańskiego Wesele elementy poetyki symbolizmu;
wskazuje symbole kluczowe dla zrozumienia treści sztuki;
zestawia różne interpretacje symboliki Wesela;
definiuje Wesele jako dramat symboliczny;
dopasowuje cytaty z dramatu do odpowiednich scen, przedmiotów, postaci.

Strategie nauczania

konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania

metoda poglądowa;
rozmowa kontrolowana;
metoda ćwiczeń przedmiotowych;
praca z tekstem dramatu;
elementy lekcji odwróconej;
praca ze słownikiem symboli.

Formy zajęć

praca indywidualna;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego;
analizowanie tekstów;
samokształcenie.

Środki dydaktyczne

komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica/ kartka papieru, pisak/kreda;
tekst dramatu Wesele;
karta pracy.

Przebieg zajęć

Faza wprowadzająca

1. Nauczyciel przygotowuje wraz z uczniami wystawę rekwizytów, które przynieśli na lekcję zgodnie z poleceniem zapisanym w karcie pracy przygotowującej do lekcji tzw. odwróconej.

2. Uczniowie ustawiają w widocznym miejscu klasy przyniesione przedmioty, wieszają reprodukcje obrazów i grafiki przedstawiające to, czego nie można przynieść, np. kosę, studnię, zdjęcie ćmy, lalkę w stroju krakowskim lub jej zdjęcie wykonane np. w Cepelii. Proponują też założenia elementów garderoby pasujących do pracy z tekstem Wesela: czerwony szal, czapka z pawim piórem, czerwone buty, sznury korali, róg, sznur.

3. Nauczyciel rozmawia z uczniami na temat rekwizytów, wspólnie ustalają , których brakuje i zapisują ich nazwy na tablicy. Nauczyciel podaje cel zgromadzenia różnych przedmiotów i dyktuje temat zajęć.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel organizuje pracę grup eksperckich, które korzystając z różnych źródeł: e‑materiał, reprodukcje obrazów, słowniki tradycyjne i on‑line; gromadzą i porządkują wiadomości na temat wybranego/przydzielonego symbolu oraz dwa pytania do pozostałych eksperckich grup.

Grupa I złoty róg,

Grupa II czapka z pawim piórem,

Grupa III sznur,

Grupa IV podkowa,

Grupa V kaduceusz,

Grupa VI dzwon Zygmuntowski.

Grupy mogą wykorzystać tabelę porządkującą ich opracowanie. Przykładowo:

przedmiot/opis/przedstawienie	sceny z dramatu, w których został wykorzystany	bohaterowie dramatu, z którymi należy go łączyć	funkcja, jaką pełni w utworze

2. Uczniowie po wykonaniu zadania pozostają w zespołach i odpowiadają na pytania, które przygotowali koledzy i koleżanki.

3. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej dotyczącej zredagowanych pytań i udzielanych odpowiedzi.

Faza podsumowująca

1. Uczniowie na podstawie lekcji oraz materiału umieszczonego w multimedium bazowym definiują Wesele jako dramat symboliczny.

W definicji uwzględniają:

genezę odmiany gatunku,
symbolikę przedmiotów, scen, postaci,

wykorzystują określenia:

rekonstrukcja,
obalanie mitów,
brak bezpośrednich komentarzy,
niedopowiedzenia.

2. Odczytanie 2‑3 definicji i ich omówienie jest formą ewaluacji lekcji.

Zadanie domowe

1. Zredaguj ankietę dotyczącą znajomości symboli Wesela przez uczniów klasy maturalnej oraz wybranych znajomych twoich rodziców. Przeprowadź ankietę i opracuj jej wyniki, uwzględniając symbole, o których pamiętali ankietowani i te, z których odczytaniem mieli problemy.

2.Przygotuj pisemną interpretację obrazu, który wybierzesz z galerii dzieł uwzględnionych w e‑materiale „Wesele jako przykład dramatu symbolicznego”.

Materiały pomocnicze

Piotr Kowalski, Leksykon Znaki świata .Omen, przesąd, przeznaczenie, Wrocław 1998 r.

Igor Chomyn, Katalog wystawy dzieł Jacka Malczewskiego ze zbiorów Lwowskiej Galerii Sztuki, Sopot, 2002 r.

Bartłomiej Janicki, Lekcja odwrócona http://www.bc.ore.edu.pl/Content/897/T416_Lekcja+odwrocona.pdf

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Proponuję wykorzystać multimedium bazowe do zaplanowania fazy wstępnej i fazy realizacyjnej lekcji oraz do zredagowania zadania domowego. Z multimedium można korzystać w czasie lekcji powtórzeniowych związanych z symboliką scen, postaci, przedmiotów. Na wzór wypowiedzi eksperta uczniowie mogą opracować własne głosy w dyskusji.

Film