SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Akumulacyjna działalność lodowców górskich

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna.

1. Poznawanie terminologii geograficznej.

3. Poznanie zróżnicowania środowiska geograficznego, głównych zjawisk i procesów geograficznych oraz ich uwarunkowań i konsekwencji.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce.

3. Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).

4. Formułowanie twierdzeń o podstawowych prawidłowościach dotyczących funkcjonowania środowiska geograficznego.

III. Kształtowanie postaw.

1. Rozwijanie zainteresowań geograficznych, budzenie ciekawości świata.

4. Podejmowanie refleksji nad pięknem i harmonią świata przyrody, krajobrazów przyrodniczych i kulturowych oraz osiągnięciami cywilizacyjnymi ludzkości.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

V. Litosfera: związek budowy wnętrza Ziemi z tektoniką płyt litosfery, procesy wewnętrzne i zewnętrzne kształtujące powierzchnię Ziemi i ich skutki, skały.

Uczeń:

3) charakteryzuje główne procesy zewnętrzne modelujące powierzchnię Ziemi (erozja, transport, akumulacja) oraz skutki rzeźbotwórczej działalności rzek, wiatru, lodowców, lądolodu i mórz oraz wietrzenia.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• dowiaduje się, czym jest lodowiec górski i poznaje etapy jego powstawania,

• rozpoznaje akumulacyjne formy rzeźby związane z działalnością lodowców górskich,

• rozpoznaje akumulacyjne formy rzeźby na fotografiach i schematach oraz określa ich genezę.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach

Środki dydaktyczne: e‑materiał, atlas, komputer, projektor multimedialny, tablety, wydrukowany w formacie A2/A3 schemat budowy lodowca górskiego, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Jania J., Glacjologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1997.

Migoń P., Geomorfologia, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2019.

Mizerski W., Geologia dynamiczna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2018.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do lekcji poprzez krótkie przypomnienie przez nauczyciela procesów prowadzących do powstawania lodowców górskich i efektów ich działalności rzeźbotwórczej – nauczyciel zadaje uczniom pytania sprawdzające ich wiedzę na ten temat.

Faza realizacyjna

• Omówienie zasad wykonania zadania – zadaniem uczniów jest wysłuchanie pogadanki nauczyciela na temat charakterystycznych cech akumulacyjnych form górskiej rzeźby polodowcowej, określenie przebiegu procesu prowadzącego do ich powstania, zidentyfikowanie cech charakterystycznych/diagnostycznych i rozpoznanie form na fotografii/schemacie.

• Wyświetlenie przez nauczyciela prezentacji multimedialnej zawierającej schematy i fotografie (pochodzące z e‑materiału, ale także indywidualnie dobrane przez nauczyciela) dotyczące akumulacyjnych form rzeźby terenu powiązanych z działalnością lodowców górskich.

• Pogadanka nauczyciela, ilustrowana prezentacją multimedialną, zawierająca omówienie form rzeźby terenu będących efektem akumulacyjnej działalności lodowców górskich – nauczyciel objaśnia procesy prowadzące do powstania formy i jej charakterystyczne cechy na uproszczonym, teoretycznym schemacie, a następnie przedstawia fotografię rzeczywistej formy; podczas pogadanki uczniowie sporządzają notatki dotyczące cech charakterystycznych/diagnostycznych form.

• Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel).

• Rozdanie grupom schematu budowy lodowca górskiego przedstawionego na grafice interaktywnej w e‑materiale (bez opisów form).

• Kilkuminutowa praca w grupach (dyskusja, burza mózgów) – uczniowie, wykorzystując informacje z pogadanki i prezentacji multimedialnej przedstawionej przez nauczyciela oraz informacje i grafiki z e‑materiału, identyfikują na schemacie formy związane z działalnością lodowca, określają ich prawdopodobną genezę i wyodrębniają spośród nich formy akumulacyjne.

• Prezentacja przez kilka wybranych przez nauczyciela grup rezultatów pracy; po przedstawieniu wszystkich prezentacji dyskusja z udziałem wszystkich uczniów, której celem jest ewentualne skorygowanie i uzupełnienie przedstawionych informacji – nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi.

• Wyświetlenie na ekranie przez nauczyciela grafiki interaktywnej z e‑materiału; uczniowie rozpoznają formy górskiej rzeźby polodowcowej, wskazują formy akumulacyjne, podają ich genezę i najważniejsze cechy – nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi uczniów.

• Podsumowanie treści prezentowanych podczas lekcji poprzez wykazanie związków przyczynowo‑skutkowych między procesami powstawania i rozwoju lodowców górskich a cechami form rzeźby ukształtowanych w wyniku ich działalności akumulacyjnej.

• Prośba nauczyciela o wykonanie kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Zestawienie informacji o genezie i cechach charakterystycznych różnego typu akumulacyjnych form w tabeli – stworzenie klucza do rozpoznawania form będących efektem akumulacyjnej działalności lodowców górskich.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Zawarta w e‑materiale grafika interaktywna może być wykorzystana do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego litosfery (zakres podstawowy: V). Będzie przydatna także podczas innych lekcji dotyczących zagadnień związanych z procesami zewnętrznymi modelującymi powierzchnię Ziemi. Może zostać kontekstowo wykorzystana podczas zajęć poświęconych występowaniu lodowców na Ziemi (zakres podstawowy: IV. 5).