SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Nawadnianie i użyźnianie gleb

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

Cele kształcenia – wymagania ogólne

I. Wiedza geograficzna

1. Poznawanie terminologii geograficznej.

5. Rozumienie prawidłowości w zakresie funkcjonowania środowiska geograficznego oraz wzajemnych zależności w systemie człowiek‑przyroda.

II. Umiejętności i stosowanie wiedzy w praktyce

3. Identyfikowanie relacji między poszczególnymi elementami środowiska geograficznego (przyrodniczego, społeczno‑gospodarczego i kulturowego).

6. Przewidywanie skutków działalności gospodarczej człowieka w środowisku geograficznym.

III. Kształtowanie postaw

2. Docenianie znaczenia wiedzy geograficznej w poznawaniu i kształtowaniu wiedzy geograficznej.

5. Rozumienie potrzeby racjonalnego gospodarowania w środowisku geograficznym zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju, ochrony elementów dziedzictwa przyrodniczego i kulturowego oraz konieczności rekultywacji i rewitalizacji obszarów zdegradowanych.

Treści nauczania – wymagania szczegółowe

XIII. Człowiek a środowisko geograficzne - konflikty interesów: wpływ działalności człowieka na atmosferę na przykładzie smogu, inwestycji hydrologicznych na środowisko geograficzne, rolnictwa, górnictwa i turystyki na środowisko geograficzne, transportu na warunki życia i degradację środowiska przyrodniczego, zagospodarowania miast i wsi na krajobraz kulturowy, konflikt interesów człowiek - środowisko, procesy rewitalizacji i działania proekologiczne.

Uczeń:

3) analizuje na przykładach ze świata i Polski wpływ działalności rolniczej, w tym płodozmianu i monokultury rolnej, chemizacji i mechanizacji rolnictwa, melioracji i nadmiernego wypasu zwierząt na środowisko przyrodnicze.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest naturalna i antropogeniczna żyzność gleby,

• charakteryzuje gleby o małej i dużej żyzności,

• wymienia zabiegi uprawowe możliwe do zastosowania w celu podniesienia żyzności gleb,

• ocenia skutki stosowania zabiegów agrochemicznych i agrotechnicznych podnoszących żyzność gleb.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, flipped classroom

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, zeszyt przedmiotowy, w zależności od wyposażenia komputer, projektor multimedialny, tablety

Materiały pomocnicze

Brożek S., Zwydak M., Atlas gleb leśnych Polski, Centrum Informacyjne Lasów Państwowych, Warszawa 2010. Dostępne w internecie: https://www.lasy.gov.pl/pl/pro/publikacje/copy_of_gospodarka-lesna/hodowla/atlas-gleb-lesnych-polski/view (dostęp 20.12.2021).

Mocek A. (red.), Gleboznawstwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa, 2020.

PRZEBIEG LEKCJI

Przed lekcją uczniowie powinni zapoznać się z tekstem e‑materiału.

Faza wprowadzająca

• Przedstawienie celów lekcji.

• Wprowadzenie do lekcji poprzez krótkie przypomnienie/omówienie pojęć dotyczących właściwości fizycznych i chemicznych gleby i jej żyzności; pytania sprawdzające poziom wiedzy uczniów.

Faza realizacyjna

• Omówienie zasad wykonania zadania; zadaniem uczniów jest wykorzystanie grafiki interaktywnej w celu określenia zabiegów użyźniania i nawadniania gleby.

• Omówienie przez nauczyciela wykresów interaktywnych dotyczących warunków wodnych i potrzeb nawozowych gleb.

• Praca w grupach (liczebność określa nauczyciel) – wykonanie poleceń do grafiki interaktywnej, w tym przeprowadzenie analizy:

  • zależności dostępności wody dla roślin przy różnych średnicach porów glebowych i różnej jej zawartości w glebie,

  • związków między wielkością dawki nawozów wapniowych a zmianami odczynu gleby po roku i po 15 latach od nawożenia,

  • relacji między wielkością plonów pszenicy i ziemniaków a wielkością dawki azotu dostarczaną do gleby oraz określenie głównych prawidłowości w zakresie wpływu nawożenia azotem na wielkość plonów tych roślin.

• Przedstawienie na forum klasy rezultatów pracy wybranych grup przez osoby zgłaszające się do odpowiedzi lub wskazane przez nauczyciela; ewentualne uzupełnienia pozostałych członków grupy. Nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi, wprowadza uzupełnienia.

• Dyskusja z udziałem całego zespołu klasowego, której celem jest określenie prawidłowości użyźniania, nawadniania i nawożenia gleb wykształconych z różnego typu skał macierzystych. Nauczyciel kontroluje przebieg dyskusji, wprowadza ewentualne uzupełnienia, zadaje pytania ukierunkowujące dyskusję.

• Podsumowanie wyników dyskusji przez nauczyciela.

• Sporządzenie w zeszycie notatki zawierającej syntetyczne podsumowanie przeprowadzonej dyskusji i treści przedstawionych w multimediach.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i udzielanie odpowiedzi przez uczniów.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

• Wykonanie ćwiczeń z e‑materiału.

• Praca pisemna: uzyskaj z różnych źródeł informacje dotyczące właściwości gleb w Twoim regionie i określ, czy w ich przypadku istnieje konieczność stosowania zabiegów użyźniających i nawadniania.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna zawarta w e‑materiale może zostać wykorzystana podczas innych, zróżnicowanych tematycznie lekcji dotyczących różnych zagadnień związanych z pedosferą (zakres podstawowy: VI. 2; zakres rozszerzony: VI. 1, VI. 2). Uczeń może spożytkować e‑materiał do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy w domu oraz w czasie lekcji mających na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego pedosfery i rolnictwa (zakres podstawowy i rozszerzony: VI, X).