SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Struktura wielkościowa i własnościowa gospodarstw rolnych na świecie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa II

Podstawa programowa

X. Rolnictwo, leśnictwo i rybactwo: czynniki rozwoju rolnictwa, struktura użytków rolnych, obszary upraw i chów zwierząt, leśnictwo, rybactwo (morskie i śródlądowe, akwakultura).

Uczeń:

1) wyjaśnia wpływ czynników przyrodniczych i pozaprzyrodniczych na rozwój rolnictwa na świecie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia pojęcie struktury własnościowej i wielkościowej gospodarstw rolnych,

• wymienia i charakteryzuje formy własności ziemi oraz podaje przykłady państw, dla których są one charakterystyczne,

• podaje przykłady państw o różnej średniej wielkości gospodarstw rolnych,

• porównuje strukturę własnościową i wielkościową gospodarstw rolnych w krajach o zróżnicowanym poziomie rozwoju gospodarczego i różnym o ustroju politycznym,

• ocenia wpływ struktury agrarnej na efektywność rolnictwa.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody i techniki nauczania: blended learning, IBSE, Pecha Kucha

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), mapa świata, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

• Karta pracy (załącznik do pobrania).

Czapiewska G., Historyczne uwarunkowania rozwoju rolnictwa uspołecznionego na Pomorzu Środkowym, „Słupskie Prace Geograficzne” 2003, nr 1, s. 51–67.

Falkowski J., Kostrowicki J., Geografia rolnictwa świata, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

Fierla I. (red.), Geografia gospodarcza świata, PWE, Warszawa 2005.

Grzebisz W., Szramka H., Wielka encyklopedia geografii świata, t. 11: Rolnictwo i leśnictwo, Wydawnictwo Kurpisz, Poznań 1998.

Grigg D.B., The Agricultural Systems of the World. An Evolutionary Approach, Cambridge University Press, Cambridge 2002.

Kłopot S.W., Struktura agrarna indywidualnego rolnictwa w latach 1945–2010, „Annales Universitatis Mariae Curie‑Skłodowska Lublin‑Polonia” 2001, t. 36, nr 2, s. 93–111.

Kuciński K., Geografia ekonomiczna, Wolters Kluwer, Warszawa 2015.

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy, wybierając jednocześnie liderów tych grup. Każdy z zespołów ma za zadanie przygotować prezentację multimedialną na temat jednego z czterech rodzajów własności ziemi (wspólna, indywidualna, społeczna i spółdzielcza). Nauczyciel może przeprowadzić losowanie lub pozwolić na wybór zagadnienia liderom grup. Następnie omawia krótko metodę Pecha Kucha. Prosi każdy zespół o przygotowanie krótkiej prezentacji (15 slajdów zawierających jedynie zdjęcia – bez tekstu; każdy slajd widoczny będzie tylko przez 15 sekund). Informuje, że podczas prelekcji mogą się posiłkować notatkami. Proponuje przykładową literaturę (lista zamieszczona powyżej), zaznaczając jednak, że uczniowie mogą korzystać także z innych źródeł informacji geograficznej.

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Dialog z uczniami – usystematyzowanie i przypomnienie wiadomości na temat czynników pozaprzyrodniczych rozwoju rolnictwa. Nauczyciel sygnalizuje na koniec, że dziś zwrócą szczególną uwagę na strukturę agrarną.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Prośba do uczniów o przeczytanie wstępu e‑materiału (na swoich tabletach lub poprzez wyświetlenie go na tablicy multimedialnej).

• Następnie każda z czterech wcześniej utworzonych grup prezentuje wyniki swojej pracy (15 slajdów po 15 sekund). Jeżeli grupy są mało liczne, nauczyciel może poprosić o to, aby każdy członek grupy zabrał głos przynajmniej raz. Natomiast w przypadku licznych grup zaleca się, aby prelegentem był lider zespołu.

• W tym czasie pozostali uczniowie uzupełniają pierwszą część karty pracy.

• Gdy wszystkie grupy zakończą swoje wystąpienia, nauczyciel prosi wybrane osoby o przeczytanie notatek, które sporządziły w karcie pracy. Zadaniem grupy odpowiedzialnej za dane zagadnienie są ewentualne uzupełnienia i korekty. Nauczyciel zaś powinien czuwać nad poprawnym przebiegiem tego ćwiczenia i wprowadzać swoje uwagi.

• W drugiej części lekcji uczniowie pracują indywidualnie (lub w parach). Po krótkiej pogadance na temat struktury wielkościowej gospodarstw rolnych, nauczyciel poleca uczniom przeczytanie szczegółowych informacji w tym zakresie, które są zawarte w bloku tekstowym i na schemacie interaktywnym. Zadaniem uczniów jest sporządzenie swoich notatek w drugiej części załączonej karty pracy.

• Po zakończonym ćwiczeniu nauczyciel prosi wybranych uczniów o odczytanie swoich notatek. Zaleca innym uczniom komentowanie, uzupełnianie lub poprawę błędów.

• Następnie wyświetla na tablicy multimedialnej blok ćwiczeniowy tego e‑materiału. Chętni uczniowie podchodzą do tablicy i rozwiązują ćwiczenie 3. i 5.

• Po wykonaniu ćwiczeń nauczyciel przeprowadza burzę mózgów na temat oceny struktury własnościowej i wielkościowej gospodarstw rolnych pod względem ich efektywności.

• Prośba nauczyciela o wykonanie pozostałych ćwiczeń z e‑materiału.

Faza podsumowująca

• Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań.

• Prośba do uczniów o wybranie prezentacji, która im się najbardziej podobała, a także o uzasadnienie ich stanowiska.

• Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Zadanie pracy domowej w postaci dokończenia ćwiczeń zawartych w e‑materiale i zapoznanie się z pozostałymi informacjami w domu.

• Można poprosić także o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może zostać uzupełniająco wykorzystana podczas zajęć dotyczących różnych typów rolnictwa i ich uwarunkowań (zakres rozszerzony: X. 1).