Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Dlaczego dachy pokryte miedzią stają się zielone a blachę stalową pokrywa się cynkiem?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• pisze reakcje zachodzące w czasie pasywacji miedzi i cynku;

• wymienia czynniki wpływają na procesy pasywacji miedzi i cynku;

• wyjaśnia, dlaczego na elementach zawierających miedź pojawia się zielonkawy osad;

• wyjaśnia powstawanie białej rdzy.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• praktyczna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• eksperyment chemiczny;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• gra edukacyjna;

• sketchnotka;

• kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przed lekcją:

Dwa dni przed lekcją nauczyciel zleca uczniom przeprowadzenie w domu eksperymentu „Patynowanie miedzianych monet” - (instrukcja w materiałach pomocniczych), rozdaje uczniom karty pracy. Nauczyciel omawia zasady BHP w kontakcie z octem.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel zadaje pytanie uczniom: Z czego są zbudowane dachy wielu budynków i budowli, w tym kościołów? Czy każdy materiał pokryje się zielonym nalotem?

2. Rozpoznawanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie starają się udzielić odpowiedzi na pytanie: Co to jest patyna lub śniedź?

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Chętni uczniowie prezentują na forum efekty swojej pracy dotyczące eksperymentu na forum klasy. Zdjęcia uczniowie mogą wyświetlić na tablicy multimedialnej.

2. Uczniowie analizują treści zawarte w e‑materiale w sekcji „przeczytaj” dotyczące procesów zachodzących na korodowanych metalach, cynkowania oraz pasywacji układają pytania do treści. Po wyznaczonym czasie uczniowie zadają sobie nawzajem pytania i udzielają odpowiedzi. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów. Ewentualne zaistniałe niezrozumiałe kwestie nauczyciel wyjaśnia na forum klasy.

3. Nauczyciel zadaje uczniom pytanie podsumowujące treści dotyczące lekcji: Dlaczego dachy pokryte miedzią stają się zielone, a blachę stalową pokrywa się cynkiem? - trwa dyskusja na forum klasy wyjaśniająca te procesy.

4. Uczniowie w zeszytach tworzą sketchnotkę. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie prezentują na forum efekty swojej pracy.

5. Nauczyciel proponuje uczniom grę edukacyjną - praca w parach. Uczniowie zapoznają się z poleceniem i wykonują ćwiczenie.

6. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia karteczkami samoprzylepnymi z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują w e‑materiale w sekcji „Sprawdź się” pozostałe ćwiczenia, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Grę edukacyjną uczniowie mogą wykorzystać w fazie przygotowania do lekcji czy pracy kontrolnej.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje samoprzylepne karteczki.

2. Doświadczenie chemiczne „Patynowanie miedzianych monet”.

Szkło i sprzęt laboratoryjny: talerzyk.

Odczynniki chemiczne: ocet, trzy miedziane monety, np. 1 grosz, 2 grosze, 5 groszy.

Instrukcja wykonania:

• Połóż na talerzyku papierowy ręcznik, a na nim miedziane monety, po czym przykryj całość papierem i zalej octem.

• Po kilku godzinach przeprowadź obserwacje.

• Wykonaj zdjęcia.

Przykładowe obserwacje: monety pokrywają się zielonym nalotem. Przykładowy wniosek – Monety pokrywają się patyną: między octem (kwasem octowym) a miedzią zachodzi reakcja chemiczna.

3. Karta charakterystyki substancji.

4. Karta pracy ucznia: