Autor: Joanna Kalinowska

Temat: Pogranicze Rzeczypospolitej z Turcją w XVI i na początku XVII w.

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia punkty zapalne i przyczyny konfliktów w stosunkach polsko‑tureckich;

• charakteryzuje plany Stefana Batorego i Jana Zamojskiego wobec państwa osmańskiego;

• przedstawia sytuację Rzeczpospolitej w pierwszej połowie XVII wieku.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Pogranicze Rzeczypospolitej z Turcją w XVI i na początku XVII w.”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Animacja” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć, przejście do omawiania planowanego przebiegu zajęć.

2. Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 2: „Opisz relacje Rzczypospolitej z Turcją w czasach Jagiellonów”. Poleca uczniom, aby podzielili się na małe 4- lub 5‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Odtwarza pierwszy z filmów. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3.

2. W kolejnym kroku prowadzący odtwarza drugie nagranie. Tym razem uczniowie pracują w parach. Przygotowują w nich odpowiedzi na dołączone do filmu polecenia: omawiają, w jaki sposób relacje Rzeczpospolitej z Habsburgami przekładały się na jej stosunki z Turcją (polecenie nr 4) oraz oceniają z perspektywy interesów Rzeczpospolitej wynik wojny z Turcją rozpoczętej w roku 1672 (polecenie nr 5). Wybrana dwójka uczniowska prezentuje. swoje propozycje odpowiedzi, pozostali uczniowie odnoszą się do niej, a nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi.

3. Nauczyciel, nawiązując do animacji bitwy pod Chocimiem, z którą uczniowie mieli zapoznac się przed lekcją, zadaje uczniom pytanie: Jaki był przebieg tej bitwy? O których momentach możemy powiedzieć, że odegrały kluczową rolę w wyniku bitwy? W jaki sposób jej wynik przełożył się na relacje polsko‑tureckie? uczniowie przedstawiają swoje propozycje odpowiedzi, uzasadniając je.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Pogranicze Rzeczypospolitej z Turcją w XVI i na początku XVII w.” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Pogranicze Rzeczypospolitej z Turcją w XVI i na początku XVII w.” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

2. Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć i dokonuje słownej oceny pracy uczniów.

Materiały pomocnicze:

H. Widacka, Lew Lechistanu, Warszawa 2010.

Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, cz. I, oprac. S. Ochmann, K. Matwijowski, Wrocław 1980.

F. Babinger, Z dziejów imperium Osmanów, Warszawa 1977.

S. J. Shaw, Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej. Tom 1. 1208‑1808, Warszawa 2016.

Ł. Pabich, Wojna polsko‑turecka w latach 1633‑1634, Grojec 2020.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie informacji zawarych w animacji oraz filmach przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.