Dla nauczyciela
Autor: Joanna Kalinowska
Przedmiot: Historia
Temat: Pogranicze Rzeczypospolitej z Turcją w XVI i na początku XVII w.
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie.
Cele operacyjne:
Uczeń:
omawia punkty zapalne i przyczyny konfliktów w stosunkach polsko‑tureckich;
charakteryzuje plany Stefana Batorego i Jana Zamojskiego wobec państwa osmańskiego;
przedstawia sytuację Rzeczpospolitej w pierwszej połowie XVII wieku.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;
analiza materiału źródłowego (porównawcza);
dyskusja.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Pogranicze Rzeczypospolitej z Turcją w XVI i na początku XVII w.”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i multimedium w sekcji „Animacja” tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.
Faza wstępna:
Wyświetlenie przez nauczyciela tematu i celów zajęć, przejście do omawiania planowanego przebiegu zajęć.
Raport z przygotowań. Nauczyciel, przy użyciu dostępnego w panelu użytkownika raportu, weryfikuje przygotowanie uczniów do lekcji: sprawdza, którzy uczestnicy zajęć zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem. Nauczyciel poleca uczniom, aby zgłaszali swoje propozycje pytań do wspomnianego tematu. Jedna osoba może zapisywać je na tablicy. Gdy uczniowie wyczerpią swoje pomysły, a pozostały jeszcze jakieś ważne kwestie do poruszenia, nauczyciel uzupełnia informacje.
Faza realizacyjna:
Praca z multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel poleca wybranemu uczniowi, aby przeczytał polecenie nr 2: „Opisz relacje Rzczypospolitej z Turcją w czasach Jagiellonów”. Poleca uczniom, aby podzielili się na małe 4- lub 5‑osobowe grupy i opracowali w nich odpowiedzi. Odtwarza pierwszy z filmów. Po ustalonym wcześniej czasie przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedź. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3.
W kolejnym kroku prowadzący odtwarza drugie nagranie. Tym razem uczniowie pracują w parach. Przygotowują w nich odpowiedzi na dołączone do filmu polecenia: omawiają, w jaki sposób relacje Rzeczpospolitej z Habsburgami przekładały się na jej stosunki z Turcją (polecenie nr 4) oraz oceniają z perspektywy interesów Rzeczpospolitej wynik wojny z Turcją rozpoczętej w roku 1672 (polecenie nr 5). Wybrana dwójka uczniowska prezentuje. swoje propozycje odpowiedzi, pozostali uczniowie odnoszą się do niej, a nauczyciel czuwa nad poprawnością wypowiedzi.
Nauczyciel, nawiązując do animacji bitwy pod Chocimiem, z którą uczniowie mieli zapoznac się przed lekcją, zadaje uczniom pytanie: Jaki był przebieg tej bitwy? O których momentach możemy powiedzieć, że odegrały kluczową rolę w wyniku bitwy? W jaki sposób jej wynik przełożył się na relacje polsko‑tureckie? uczniowie przedstawiają swoje propozycje odpowiedzi, uzasadniając je.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Pogranicze Rzeczypospolitej z Turcją w XVI i na początku XVII w.” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.
Na zakończenie nauczyciel dokonuje oceny pracy wylosowanej grupy.
Faza podsumowująca:
Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Pogranicze Rzeczypospolitej z Turcją w XVI i na początku XVII w.” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.
Na zakończenie nauczyciel omawia przebieg zajęć i dokonuje słownej oceny pracy uczniów.
Materiały pomocnicze:
H. Widacka, Lew Lechistanu, Warszawa 2010.
Historia Polski nowożytnej. Wybór tekstów źródłowych, cz. I, oprac. S. Ochmann, K. Matwijowski, Wrocław 1980.
F. Babinger, Z dziejów imperium Osmanów, Warszawa 1977.
S. J. Shaw, Historia Imperium Osmańskiego i Republiki Tureckiej. Tom 1. 1208‑1808, Warszawa 2016.
Ł. Pabich, Wojna polsko‑turecka w latach 1633‑1634, Grojec 2020.
Wskazówki metodyczne:
Uczniowie na podstawie informacji zawarych w animacji oraz filmach przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.