Autor: Grzegorz Samotiuk

Przedmiot: historia

Temat: Europa pod koniec XIX w.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

zakres rozszerzony

XXXIII

Uczeń:

1) charakteryzuje podział polityczny świata u schyłku XIX w.;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

• kompetencje świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• charakteryzuje społeczne, kulturowe, polityczne i gospodarcze warunki panujące w Europie pod koniec XIX w. i tuż przed wybuchem I wojny światowej;

• wyjaśnia podstawowe pojęcia związane z przemianami, jakie zaszły pod koniec XIX w.;

• wskazuje przyczyny przemian, jakie zaszły w Europie w II połowie XIX w.;

• opisuje zmiany terytorialne, jakie zaszły w Europie w II połowie XIX w.;

• przedstawia sytuację gospodarczą poszczególnych państw przed I wojną światową.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm,

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• wykład,

• burza mózgów,

• dyskusja,

• pogadanka,

• praca z audiobookiem.

Formy zajęć:

• praca w grupach,

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu,

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale,

• tablica, pisak/kreda,

• duże arkusze papieru i flamastry.

Przebieg zajęć:

Przed lekcją

Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Na jego podstawie przygotowują się do lekcji.

Faza wstępna

1. Nauczyciel poleca uczniom, aby przypomnieli, które państwa po kongresie wiedeńskim odgrywały w Europie największą rolę. Jakie były jego główne ustalenia? Czy po kongresie dochodziło na terenie Europy do jakichś wydarzeń, które miałyby duże międzynarodowe znaczenie? Jakie to były wydarzenia? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje, jedna osoba może je zapisywać na tablicy.

2. Nauczyciel podaje temat i zapoznaje uczniów z celami zajęć: Na dzisiejszej lekcji dowiecie się m.in., jak wyglądała sytuacja społeczna, kulturowa, polityczna i gospodarcza w Europie pod koniec XIX w.; czy ludzie liczyli się z kolejnym konfliktem zbrojnym; któremu państwu wyjątkowo zależało na wojnie; jakie relacje łączyły europejskie państwa; jakie skutki miało powstanie zjednoczonych Włoch i Niemiec.

3. Prowadzący ustala z uczniami kryteria sukcesu.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zapisuje na tablicy „XIX wiek” i odprowadza od niego kilka strzałek. Poleca uczniom, aby wymienili skojarzenia, które przychodzą im na myśl w związku z XIX stuleciem, biorąc pod uwagę treści, które zostały do tej pory zrealizowane.

2. Uczniowie podczas burzy mózgów podają swoje pomysły. Wybrany uczeń lub uczennica zapisuje propozycje, nauczyciel odnosi się do nich, udzielając informacji zwrotnej. Omawia też najważniejsze wydarzenia początku i połowy XIX w., odwołując się do mapy na tablicy interaktywnej i komunikując, jak te wydarzenia wpłyną na koniec wieku XIX i początek XX. Uwzględnia szczególnie sytuację Rosji po wojnie krymskiej.

3. Uczniowie zapoznają się z audiobookiem. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery lub osiem grup (w zależności od liczebności klasy). Mają do dyspozycji duże arkusze papieru i flamastry. Każda grupa ma za zadanie wypisać w punktach najważniejsze informacje dotyczące sytuacji w Europie pod koniec XIX w.

• grupa 1 i 5 – kwestie społeczne;

• grupa 2 i 6 – kwestie gospodarcze, techniczne, naukowe;

• grupa 3 i 7 – kwestie polityczne;

• grupa 4 i 8 – stosunki międzynarodowe na przykładzie relacji Anglii i Niemiec.

Uczniowie wykonują zadanie i prezentują wyniki swojej pracy reszcie klasy. Nauczyciel podsumowuje pracę uczniów.

3. Uczniowie wykonują ćwiczenie 6. Nauczyciel wraz z uczniami omawia rozwój państw europejskich u schyłku XIX w., wymienia słabe i mocne strony, sukcesy i porażki poszczególnych krajów.

4. Uczniowie wykonują ćwiczenie 5. Nauczyciel wyświetla na tablicy mapę, charakteryzuje konflikt francusko‑pruski i omawia jego długofalowe skutki (Republika, Komuna Paryska i jej reformy).

5. Nauczyciel omawia krótko zjawisko „końca epoki” i „pięknej epoki”. Przedstawia nastroje wśród środowisk artystycznych i społeczeństw spowodowane zbliżającym się końcem wieku. Na ekranie wyświetla przykłady dzieł sztuki z epoki.

Faza podsumowująca

1. W ramach podsumowania uczniowie pod kierunkiem nauczyciela (w formie quizu) wykonują zadanie 3. Jedna osoba głośno czyta pytania wyświetlone na ekranie. Chętni uczniowie zgłaszają się i udzielają odpowiedzi. Nauczyciel komentuje odpowiedzi uczniów i razem z nimi je omawia.

2. Nauczyciel rozdaje uczniom ankietę ewaluacyjną z oceną lekcji, pracy własnej oraz pracy klasy. Udziela im też informacji zwrotnej i odpowiada na ewentualne pytania.

Praca domowa:

Przygotuj prezentację multimedialną poświęconą najważniejszym odkryciom naukowym końca XIX w. oraz ich autorom.

Materiały pomocnicze:

J. Pajewski, Historia powszechna. 1871–1918, Warszawa 2001.

M. Żywczyński, Historia powszechna. 1789–1870, Warszawa 2001.

A. Radziwiłł, W. Roszkowski, Historia dla maturzysty. Wiek XIX, Warszawa 2003.

Wskazówki metodyczne do innego wykorzystania multimedium:

Audiobook można wykorzystać również jako materiał dla uczniów do przygotowania przez nich przed lekcją prezentacji, które następnie zostaną przedstawione w trakcie lekcji.