Scenariusz zajęć

Autor: Marcin Maćkiewicz, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Kadm – potrzebny, ale szkodliwy

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

1) opisuje właściwości substancji i wyjaśnia przebieg procesów chemicznych;

2) wskazuje na związek właściwości różnorodnych substancji z ich zastosowaniami i ich wpływem na środowisko naturalne;

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia właściwości kadmu;

• wyjaśnia, dlaczego kadm jest toksyczny;

• wymienia źródła skażenia środowiska kadmem;

• wymienia zastosowania kadmu.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• symulacja interaktywna;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• sketchnotka;

• kieszeń i szuflada.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby

medialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda/pisak;

• rzutnik multimedialny;

• wizualizer.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Uczniowie próbują odpowiedzieć na pytania nauczyciela: Gdzie można się spotkać z kadmem? Dlaczego kadm jest toksyczny? Gdzie go się stosuje?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Uczniowie przypominają budowę atomu kadmu na podstawie układu okresowego pierwiastków, Po czym nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej opis pierwiastka kadmu zawartego w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj”, a następnie tabelę z właściwościami kadmu i jego związków chemicznych.

3. Ustalenie celów. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami określa cele lekcji, które zapisują sobie w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dzieli losowo uczniów na trzy grupy robocze. Uczniowie pracują z treściami zawartymi w e‑materiale w sekcji „przeczytaj” oraz mogą korzystać z innych źródeł informacji:

• I grupa – jakie są źródła zanieczyszczeń kadmem i na czym polega jego toksyczność?;

• II grupa – jakie są źródła kadmu?;

• III grupa – gdzie stosowany jest kadm? Po wyznaczonym czasie chętni/wybrani uczniowie z poszczególnych grup prezentują efekty pracy na forum klasy.

2. Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej poniższy załącznik, wskazuje na jednostkę percentyla i zadaje uczniom pytanie dotyczące wyjaśnienia jednostki. Jeżeli żaden z uczniów nie zgłosi swojej propozycji odpowiedzi, nauczyciel wyjaśnia pojęcie. Następnie zadaniem uczniów jest zapoznanie się z poniższą tabelą, a następnie uszeregowanie poniższych produktów spożywczych wg wzrastającej zawartości kadmu dla produktów z UE – multiwitamina, seler, mąka pszenna, ziemniaki, banany:

Tabela przedstawiająca dane krajowe i innych krajów Unii Europejskiej dotyczące zanieczyszczenia środków spożywczych kadmem.

Odpowiedź: banany < ziemniaki < mąka pszenna < seler < Multivitamina

3. Nauczyciel proponuje uczniom pracę indywidualną z symulacją interaktywną. Uczniowie wykonują zawarte w medium ćwiczenia.

4. Uczniowie pracują w parach rozwiązując zadania w sekcji „sprawdź się”, kolejno od 1 do 8. Po wyznaczonym czasie na każde zadanie chętny/wyznaczony uczeń na forum proponuje swoją odpowiedź. Pozostali uczniowie i nauczyciel weryfikują poprawność merytoryczną proponowanych odpowiedzi.

5. Uczniowie wykonują w zeszytach sketchnotkę. Po wyznaczonym czasie chętni uczniowie prezentują swoje propozycje notatkę na forum klasy z wykorzystaniem wizualizera.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel podsumowuje informacje przedstawione przez uczniów. Zadaje pytania: Co było trudne? Co było łatwe?

2. Kieszeń i szuflada. Nauczyciel rozdaje uczniom małe samoprzylepne karteczki. Prowadzący zajęcia rysuje na tablicy kieszeń, a obok niej zapisuje: „Co zabieram ze sobą?”. Tutaj uczeń ma wpisać to, co wyniósł z zajęć, co do niego szczególnie przemówiło, co się spodobało lub co mu się przyda w przyszłości. Poniżej nauczyciel rysuje szufladę i białą plamę. Obok szuflady zapisuje: „Co mi się nie przyda?”, a obok białej plamy: „Czego zabrakło?”. Poniższe rysunki uczeń wypełnia Małymi samoprzylepnymi karteczkami z zapisanymi krótkimi zdaniami, równoważnikami zdań lub kluczowymi słowami. Jest to okazja także do analizy przebiegu zajęć i szybkiej powtórki.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Symulację interaktywną uczniowie mogą wykorzystać podczas przygotowywania się do lekcji czy pracy kontrolnej, a uczniowie nieobecni na lekcji medium mogą wykorzystać do uzupełnienia luk kompetencyjnych.

Materiały pomocnicze:

1. Nauczyciel przygotowuje małe samoprzylepne karteczki dla uczniów.