Autor: Sylwia Brawata

Przedmiot: biologia

Temat: Apoptoza i jej znaczenie w rozwoju organizmów wielokomórkowych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz pojęcie apoptozy.

• Omówisz przebieg procesu apoptozy.

• Przedstawisz znaczenie apoptozy dla rozwoju organizmu wielokomórkowego.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• mapa myśli;

• praca z filmem.

Formy pracy:

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Apoptoza i jej znaczenie w rozwoju organizmów wielokomórkowych”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel zadaje pytanie:
   – Dlaczego śmierć niektórych komórek może być istotna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu?
   Chętne osoby wypowiadają się na forum klasy. Nauczyciel podsumowuje odpowiedzi uczniów.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel wyświetla film pt. „Apoptoza i jej znaczenie w rozwoju organizmów wielokomórkowych”. Uczniowie w parach opisują w formie linii czasu zmiany morfologiczne i biochemiczne zachodzące w komórce podczas programowanej śmierci komórki. Następnie porównują swoją odpowiedź z inną parą. Ochotnicy przedstawiają wyniki pracy swojej grupy na forum klasy.

2. Nauczyciel dzieli uczniów na cztery grupy i prosi ich, by na podstawie e‑materiału opracowali mapę myśli dotyczącą przydzielonych zagadnień:

   • grupa I i II – inicjacja i przebieg apoptozy;

   • grupa III i IV – znaczenie apoptozy i inne rodzaje śmierci komórek.

   Grupy otrzymują po dwa arkusze papieru A2 i na jednym z nich sporządzają mapę myśli. Następnie wybierają po dwóch ekspertów, którzy najlepiej opanowali otrzymane zagadnienia. Eksperci zamieniają się grupami (I z III, II z IV) i przekazują zdobytą wiedzę. Uczniowie z drugiej grupy robią na drugim arkuszu notatki w formie mapy myśli, porządkując informacje przekazywane przez eksperta. Po upływie wyznaczonego czasu eksperci wracają do swoich grup. Grupy prezentują wyniki swojej pracy, nauczyciel uzupełnia brakujące informacje, koryguje ewentualne błędy.

Praca domowa:

1. Wykonaj w domu ćwiczenia niezrealizowane na lekcji.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Uczniowie mogą wykorzystać film w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.