Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Ryboza i D‑2-deoksyryboza jako składniki nukleozydów

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Poziom podstawowy i rozszerzony

Wymagania ogólne

I. Pozyskiwanie, przetwarzanie i tworzenie informacji. Uczeń:

1) pozyskuje i przetwarza informacje z różnorodnych źródeł z wykorzystaniem technologii informacyjno‑komunikacyjnych.

II. Rozumowanie i zastosowanie nabytej wiedzy do rozwiązywania problemów. Uczeń:

4) wskazuje na związek między właściwościami substancji a ich budową chemiczną.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• przedstawia wzory rybozy oraz D‑2-deoksyrybozy;

• wyjaśnia, z czego składa się nukleozyd;

• wymienia nazwy nukleozydów;

• rysuje wzory wybranych nukleozydów.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• dyskusja dydaktyczna;

• okienko informacyjne;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• tarcza strzelnicza.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach/grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, pisak;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i dyskusja. Nauczyciel wykorzystuje informacje zawarte we wprowadzeniu do e‑materiału.

2. Rozpoznanie wiedzy wstępnej. Uczniowie starają zakwalifikować rybozę i deoksyrybozę do określonej grupy cukrów, uzasadniając swoją wypowiedź.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują na kartkach i gromadzą w portfolio.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie analizują tekst w e‑materiale w sekcji „Przeczytaj” dotyczący budowy rybozy, deoksyrybozy i nukleotydów. Po wyznaczonym czasie nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej wzory rybozy i deoksyrybozy i zadaje pytania: czym różnią się oba cukry od siebie? Co to są nukleotydy? Jakie są zasady, które wchodzą w skład budowy nukleotydów? Nauczyciel wyświetla na tablicy multimedialnej przykład nukleotydu i omawia razem z uczniami jego budowę.

2. Ćwiczenia w pisaniu sekwencji nukleotydów. Nauczyciel rozdaje uczniom arkusze papieru A4. Uczniowie pracują w parach. Nauczyciel podaje przykłady zasad i cukrów, uczniowie zapisują przykładowe nukleotydy na arkuszach papieru, a następnie wymieniają się pracami i nawzajem sobie sprawdzają. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów i ewentualnie wyjaśnia niezrozumiałe kwestia, wspiera uczniów.

3. Okienko informacyjne. Nauczyciel wyjaśnia uczniom, że będą teraz pracowali metodą okienka informacyjnego. Uczniowie dzielą kartkę papieru A4 na cztery części. W pierwszym okienku (lewy górny róg) zapisują pojęcia: ryboza oraz D‑2-deoksyryboza. W drugim okienku (prawy górny róg) zapisują definicję tych pojęć. Mogą ją także zapisać własnymi słowami. W trzecim okienku (lewy dolny róg) wpisują żart językowy lub ułożony wierszyk. W czwartym okienku (prawy dolny róg) przedstawiają graficznie dane pojęcie (może to być karykatura, scenka komiksowa). Następnie wybrani uczniowie przedstawiają efekty swojej pracy. Uczniowie oceniają prawidłowość definicji oraz poprawność i pomysłowość w wykonywaniu okienka trzeciego i czwartego.

4. Uczniowie w parach wykonują zadania 1‑8 z zestawu ćwiczeń interaktywnych. W razie trudności wspomagają się informacjami zawartymi w e‑materiale. Po rozwiązaniu tych zadań lub upływie wyznaczonego przez nauczyciela na to zadanie czasu, uczniowie łączą się w grupy czteroosobowe i weryfikują rozwiązania. W razie potrzeby nauczyciel rozstrzyga sporne kwestie.

Faza podsumowująca:

1. Tarcza strzelnicza. Celem tej metody jest bardzo szybkie uzyskanie informacji zwrotnej. Uczniowie na tarczy strzelniczej zawieszonej w sali lekcyjnej, z użyciem cenek, zaznaczają w skali od 0 do 10 swoje „strzały”. Koło można podzielić na części, w których oceniać można różne aspekty pracy, np. przydatność, atrakcyjność, stopień trudności materiału, zaangażowanie uczniów, zainteresowanie tematem, stopień opanowania zagadnienia wynikający z zamierzonych do osiągnięcia celów lekcji, itp. Nauczyciel może odnieść się do tego ogólnie na podsumowanie.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”, których nie zdążyli wykonać na lekcji.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

symulacja interaktywna może zostać wykorzystana podczas przygotowywania się ucznia do sprawdzianu lub do zdobycia wiedzy w razie nieobecności ucznia na lekcji.

Materiały pomocnicze:

Nauczyciel przygotowuje planszę z tarczą strzelniczą oraz cenki dla uczniów oraz arkusze papieru A4.