Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.2.9.3

Imię i nazwisko autora: Beata Mamica

Przedmiot: język obcy nowożytny - język niemiecki

Temat zajęć: Die menschliche Welt der Symbole/Ludzki świat symboli

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa II, zakres podstawowy, poziom językowy B1+/B2

Cel ogólny lekcji: Umiejętność wypowiadania się na temat symboli kulturowych popularnych w Niemczech i w Polsce.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.P Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie podstawowym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności, wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka, a także wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne oraz proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach oraz reaguje w formie prostego tekstu pisanego w typowych sytuacjach w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
V. Przetwarzanie wypowiedzi. Uczeń zmienia formę przekazu ustnego lub pisemnego w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
9) kultura (np. dziedziny kultury, twórcy i ich dzieła, uczestnictwo w kulturze, tradycje i zwyczaje, media);
II. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje, relacje, wywiady, dyskusje, prelekcje), wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka:
1) reaguje na polecenia;
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
III. Uczeń rozumie wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. listy, e‑mail, SMS‑y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje, komiksy, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie):
1) określa główną myśl tekstu lub fragmentu tekstu;
4) znajduje w tekście określone informacje;
8) odróżnia informacje o faktach od opinii;
V. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. notatkę, ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, wiadomość, SMS, kartkę pocztową, e‑mail, historyjkę, list prywatny, życiorys, CV, list motywacyjny, wpis na blogu):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
10) przedstawia sposób postępowania (np. udziela instrukcji, wskazówek, określa zasady);
11) stosuje zasady konstruowania tekstów o różnym charakterze;
VI. Uczeń reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
14) stosuje zwroty i formy grzecznościowe;
15) dostosowuje styl wypowiedzi do sytuacji.
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
IX. Uczeń posiada:
1) podstawową wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się,

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne - zgodne ze zrewidowaną taksonomią celów Blooma, w tym minimum jeden cel z poziomu 3‑6 sfery kognitywnej, sformułowane w postaci SMART

Uczeń:

  • opisuje symbole szczęścia w kulturze niemieckiej;

  • przedstawia popularne symbole, którymi posługują się Niemcy, i opowiada o ich znaczeniu;

  • pisze artykuł o symbolach wykorzystywanych w Niemczech i Polsce.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

  • czuje się kompetentny, gdyż rozwiązuje zadania na miarę swoich możliwości;

  • dokonuje samooceny;

  • otrzymuje informację zwrotną o postępach;

  • sam decyduje, jakich informacji wyszuka na pracę domową;

  • zaspokaja potrzebę ciekawości i kreatywności.

Strategie uczenia się:

  • używanie obrazu i dźwięku (wprowadzanie wyrazów i zwrotów do kontekstu sytuacyjnego, używanie skojarzeń wzrokowych, tworzenie ilustracji, odtwarzanie dźwięków z pamięci, porównywanie dźwięków z naszego języka do dźwięków języka, którego się uczymy itd.);

  • korzystanie z różnych dodatkowych źródeł do nauki języka, takich jak słowniki czy Internet;

  • indywidualne organizowanie wiedzy językowej, np. robienie streszczeń i notatek, zaznaczanie, podkreślanie, zakreślanie kolorem;

  • odgadywanie znaczenia tekstów słuchanych i czytanych (używanie wskazówek językowych – niektórych znanych wyrazów, zwrotów z języka polskiego bądź obcego i domyślamy się treści w języku niemieckim, np. czego dotyczy reklama w telewizji, jeśli rozpoznajemy tylko niektóre wyrazy z języka niemieckiego);

  • odgadywanie znaczeń na pomocą używania wskazówek i sugestii językowych, np. jeżeli przed jakimś niemieckim wyrazem znajduje się rodzajnik nieokreślony „eine”, oznacza to, że ten wyraz z pewnością jest rzeczownikiem w rodzaju żeńskim; w tym samym celu mogą być także użyte wskazówki pozajęzykowe, np. ilustracje, diagramy, wykresy; struktura i układ tekstu;

  • automotywacja i zachęcenie do działania (głośne wyrażanie pozytywnej afirmacji/stwierdzenia o sobie, np. Uczenie niemieckiego sprawia mi dużą przyjemność, Mówię po niemiecku o wiele lepiej niż miesiąc temu itd.);

  • zdobywanie informacji (prośba o wyjaśnienie, powtórzenie, o poprawienie błędów);

  • współpraca z innymi osobami (współpraca z kolegami na tym samym poziomie oraz z zaawansowanymi użytkownikami języka niemieckiego).

Metody nauczania:

  • podająca: pogadanka, praca ze źródłem drukowanym,

  • kognitywna: udzielanie objaśnień (wskazówek) i komentarzy,

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • plenum,

  • praca w grupie.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer (np. laptop) z dostępem do Internetu,

  • słowniczek,

  • tekst źródłowy,

  • multimedium (katalog interaktywny),

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych,

  • kartki z pytaniami,

  • różne przedmioty związane z przesądami.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel zachęca uczniów do zapoznania się z przygotowanymi przez siebie różnymi talizmanami, figurkami, amuletami (np. figurka kominiarza, czterolistna koniczyna, podkowa). Nauczyciel pyta uczniów: Welche Talismane sind euch bekannt?, Welche Bedeutung haben sie?, Wann werden sie verwendet? Uczniowie udzielają odpowiedzi.

b) Faza realizacyjna

  • Uczniowie czytają tekst źródłowy, starając się zrozumieć jego treść (w razie potrzeby mogą skorzystać ze słowniczka). Po przeczytaniu tekstu uczniowie dobierają się w grupy 3‑4-osobowe. Otrzymują pytania zapisane na kartkach (np. Was hast du aus dem Text erfahren?, Welchen Aussagen des Textes stimmst du zu?) i odpowiadają najpierw indywidualnie, a następnie w grupie porównują swoje odpowiedzi. Efekty pracy prezentowane są na forum klasy.

  • Uczniowie wskazują właściwą odpowiedź (Übung 1, Übung 2) oraz uzupełniają zdania odpowiednim spójnikiem (Übung 3).

  • Nauczyciel prosi, aby każdy uczeń przygotował 2–3 przykłady wyrazów, które są zrozumiałe dla młodzieży, lecz dla dorosłych – nie. Wybrani uczniowie przedstawiają efekty swojej pracy i porównują je z zestawieniami pozostałych. Uczniowie mogą wspólnie wymieniać się argumentami i przykładami, dlaczego uważają, że dany wyraz jest bardziej zrozumiały dla młodzieży.

  • Nauczyciel zachęca uczniów do zapoznania się z katalogiem interaktywnym i zanotowania, jakie symbole są powszechne w Niemczech i co one oznaczają.

  • Następnie nauczyciel proponuje, aby uczniowie porównali swoje notatki najpierw w parach, a później w grupach 4‑osobowych (metoda kuli śnieżnej).

  • Uczniowie prezentują wyniki pracy na forum, charakteryzując krótko poszczególne symbole. Następnie wykonują ćwiczenia utrwalające struktury gramatyczne (Aufgabe 5) oraz słownictwo: łączą pojęcie z definicją (Aufgabe 2) oraz obrazek z opisem (Aufgabe 6), wskazują poprawną odpowiedź (Aufgabe 1, Aufgabe 3).

c) Faza podsumowująca

  • Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Każda grupa dyskutuje na temat konkretnego talizmanu, symbolu lub graficznej formy wyrazu. Uczniowie mogą analizować ich znaczenie kulturowe, wartości, które reprezentują, i sposoby, w jakie są wykorzystywane w komunikacji. Następnie każda grupa może przedstawić swoje spostrzeżenia reszcie klasy.

Praca domowa

  • W ramach Aufgabe 7 i 8 uczniowie wypowiadają się pisemnie na temat powszechnych amuletów znanych w Niemczech i w Polsce.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania katalogu interaktywnego:

  • Przed lekcją: Uczniowie mogą w grupach przygotować zestawy potrzebnych pojęć do opisania ilustracji katalogu lub spróbować narysować mapę pojęć, według której mogliby omówić dany katalog przed zapoznaniem się z jego treścią.

  • W trakcie lekcji: Uczniowie po kolei odtwarzają treść katalogu. Każdy uczeń wypowiada jedno zdanie, które zapamiętał, kolejny powtarza zdanie poprzednika i dodaje swoje. W ten sposób uczniowie utrwalają słownictwo.

  • Po lekcji: Uczniowie pytają swoich dziadków, rodziców, czy wierzą w jakieś przesądy, a następnie piszą krótkie opowiadanie na temat przesądów w swojej rodzinie, wykorzystując słownictwo zawarte w katalogu interaktywnym.

Słownik