Autor: Ewa Orlewicz

Temat: Epikureizm oraz stoicym wczoraj i dziś

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• charakteryzuje założenia stoicyzmu i epikureizmu;

• charakteryzuje współczesną postawę stoicką i epikurejską;

• porównuje epikurejski hedonizm ze stoickim perfekcjonizmem;

• uzasadnia tezę o wiecznej aktualności dawnych koncepcji etycznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• film;

• mapa myśli;

• burza mózgów.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji. Nawiązując do zagadnień opisanych w sekcji „Wprowadzenie”, omawia zaprezentowane cele. Uczniowie ustalają kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Przypomnij sobie główne powody powstania nowych szkół filozoficznych epoki hellenistycznej. Rozważ, skąd wynikała potrzeba nowego sposobu uprawiania filozofii.

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i, jeśli to konieczne, wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania.
   Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czy w twoim postępowaniu przejawiają się cechy, które zbliżają twoją postawę do postawy stoickiej lub epikurejskiej? Spróbuj podać przykład znanej ci osoby (osoby publicznej czy postaci fikcyjnej), która reprezentuje którąś z tych postaw. Uczniowie podają propozycje odpowiedzi. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika multimedium w sekcji „Film edukacyjny”. Uczniowie odczytują polecenia:
   – Obejrzyj poniższy wywiad z profesorem Janem Hartmanem. Zwróć uwagę na jakie cechy stoicyzmu, o których była mowa w lekcji, zwraca uwagę ten współczesny filozof.
   – Ponownie wysłuchaj treści zamieszczonego wywiadu i zastanów się które cechy współczesnego stoicyzmu, wynotowane przez dr. Tomasza Mazura, pojawiają się w wypowiedzi prof. Jana Hartmana.
   Uczniowie pracują w parach, następnie dzielą się swoimi odpowiedziami na forum klasy.

3. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Zapowiada uczniom, że w kolejnym kroku będą rozwiązywać ćwiczenia – od najprostszych do najtrudniejszych – i będą to robić wspólnie. Wybrana osoba czyta po kolei polecenia. Po każdym przeczytanym poleceniu nauczyciel daje uczniom określony czas na zastanowienie się, a następnie ochotnik udziela odpowiedzi. Reszta uczniów ustosunkowuje się do niej, proponując swoje pomysły. Nauczyciel w razie potrzeby koryguje odpowiedzi, dopowiada istotne informacje, udziela uczniom informacji zwrotnej.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują polecenie nr 3 z zakładki „Film edukacyjny”: Stwórz mapę myśli wokół pojęcia stoicyzm, która pomoże ci uporządkować dotychczasowe przemyślenia. Z czym jeszcze kojarzy ci się to słowo? Zapisuj hasła, przykłady zachowań, tytuły książek i filmów, imiona bohaterów, postaci historycznych, kultury.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Napisz esej, w którym odpowiesz na pytanie: Dlaczego stoicyzm jest atrakcyjny dla współczesnego człowieka?

Materiały pomocnicze:

• Krokiewicz A., Zarys filozofii greckiej, Warszawa 2000.

• Henel Ł., Lekcja filozofii. Od Sokratesa do Heideggera..., Kraków 2009.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Film edukacyjny” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.