Dla nauczyciela
Autor: Daria Reczyńska
Przedmiot: biologia
Temat: Różnorodność budowy komórek eukariotycznych
Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne:
Uczeń:
charakteryzuje struktury charakterystyczne dla komórek eukariotycznych i omawia ich funkcje;
wykazuje różnice w budowie różnych typów komórek eukariotycznych na przykładzie komórki roślinnej, grzybowej i zwierzęcej;
rozpoznaje elementy budowy komórek eukariotycznych na ich modelach oraz preparatach mikroskopowych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm;
strategia eksperymentalno‑obserwacyjna.
Metody i techniki nauczania:
pogadanka;
mapa myśli;
analiza grafiki interaktywnej;
ćwiczenia interaktywne;
ćwiczenia mikroskopowe.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca w grupach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
komputery z głośnikami i dostępem do internetu;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;
szary papier;
markery;
mikroskopy;
gotowe preparaty mikroskopowe (komórki roślinne, grzybowe, zwierzęce);
zakraplacze;
woda;
zlewka;
szkiełka nakrywkowe;
szkiełka podstawowe;
moczarka kanadyjska;
skalpel/żyletki;
igła laboratoryjna.
Przebieg lekcji
Faza wstępna:
Nauczyciel prosi chętnych uczniów o:
zdefiniowanie terminu „komórka”;
przypomnienie sposobów frakcjonowania komórek.
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna:
Uczniowie zapoznają się z wprowadzeniem do e‑materiału oraz tekstem w sekcji „Przeczytaj”. Analizują modele komórek eukariotycznych zamieszczone w tej części e‑materiału.
Uczniowie, pracując w niewielkich, czteroosobowych grupach, wykonują na dużych arkuszach papieru mapy myśli dotyczące struktur występujących w komórkach eukariotycznych. Za punkt wyjścia przyjmują mapę zamieszczoną w e‑materiale. Ich zadaniem jest:
dopisanie nieuwzględnionych struktur;
określenie, w jakich komórkach eukariotycznych dana struktura występuje;
określenie funkcji każdej struktury.
Po upływie wyznaczonego czasu każda z grup zmienia miejsce zgodnie ze wskazówkami zegara. Uczniowie na podstawie e‑materiału, w tym także grafiki interaktywnej, sprawdzają poprawność map myśli wykonanych przez kolegów. Czerwonymi pisakami korygują błędy lub uzupełniają brakujące informacje.
Grupy wracają na swoje poprzednie miejsca a ich członkowie przeprowadzają analizę błędów, które popełnili, wykonując mapę myśli. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów.
Uczniowie, w parach, wykonują polecenia do grafiki interaktywnej. Ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy.
Nauczyciel prosi uczniów, żeby uważnie przyjrzeli się zdjęciom mikroskopowym zamieszczonym na grafice interaktywnej, a następnie w parach przeprowadzili obserwacje mikroskopowe otrzymanych preparatów (komórki roślinnej, grzybowej i zwierzęcej) i odnaleźli na nich te same struktury.
W parach uczniowie przygotowują preparat z liści moczarki kanadyjskiej, zgodnie z instrukcją otrzymaną od nauczyciela (zob. materiały pomocnicze). Na wykonanym preparacie odnajdują pod mikroskopem poznane na lekcji struktury komórkowe. Dokumentują obserwację, wykonując rysunek spod mikroskopu, podpisując go i opisując.
Faza podsumowująca:
Wybrani uczniowie na forum klasy wykonują ćwiczenia interaktywne od 1 do 5.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji.
Praca domowa:
Wszyscy uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne od 6 do 8. Zainteresowani tematem wykonują model przestrzenny wybranej przez siebie komórki.
Materiały pomocnicze:
Instrukcja przygotowania preparatu mikroskopowego:
Na szkiełko podstawowe nanieś zakraplaczem kroplę wody.
Za pomocą skalpela odetnij cienki fragment liścia moczarki kanadyjskiej, a następnie umieść go w kropli wody.
Igłą laboratoryjną rozłóż równo odcięty fragment liścia moczarki kanadyjskiej.
Ustaw szkiełko nakrywkowe pod kątem 30° do szkiełka podstawowego, a następnie delikatnie połóż je na preparacie.
Sprawdź, czy nie powstały pęcherze powietrza między szkiełkiem podstawowym a nakrywkowym. Jeśli powstały, spróbuj je usunąć lub wykonaj preparat ponownie.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:
Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w fazie podsumowującej lekcję.