Autor: Daria Reczyńska

Przedmiot: biologia

Temat: Różnorodność budowy komórek eukariotycznych

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:
Uczeń:

• charakteryzuje struktury charakterystyczne dla komórek eukariotycznych i omawia ich funkcje;

• wykazuje różnice w budowie różnych typów komórek eukariotycznych na przykładzie komórki roślinnej, grzybowej i zwierzęcej;

• rozpoznaje elementy budowy komórek eukariotycznych na ich modelach oraz preparatach mikroskopowych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• strategia eksperymentalno‑obserwacyjna.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• mapa myśli;

• analiza grafiki interaktywnej;

• ćwiczenia interaktywne;

• ćwiczenia mikroskopowe.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• szary papier;

• markery;

• mikroskopy;

• gotowe preparaty mikroskopowe (komórki roślinne, grzybowe, zwierzęce);

• zakraplacze;

• woda;

• zlewka;

• szkiełka nakrywkowe;

• szkiełka podstawowe;

• moczarka kanadyjska;

• skalpel/żyletki;

• igła laboratoryjna.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel prosi chętnych uczniów o:

• zdefiniowanie terminu „komórka”;

• przypomnienie sposobów frakcjonowania komórek.

2. Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie zapoznają się z wprowadzeniem do e‑materiału oraz tekstem w sekcji „Przeczytaj”. Analizują modele komórek eukariotycznych zamieszczone w tej części e‑materiału.

2. Uczniowie, pracując w niewielkich, czteroosobowych grupach, wykonują na dużych arkuszach papieru mapy myśli dotyczące struktur występujących w komórkach eukariotycznych. Za punkt wyjścia przyjmują mapę zamieszczoną w e‑materiale. Ich zadaniem jest:

• dopisanie nieuwzględnionych struktur;

• określenie, w jakich komórkach eukariotycznych dana struktura występuje;

• określenie funkcji każdej struktury.

3. Po upływie wyznaczonego czasu każda z grup zmienia miejsce zgodnie ze wskazówkami zegara. Uczniowie na podstawie e‑materiału, w tym także grafiki interaktywnej, sprawdzają poprawność map myśli wykonanych przez kolegów. Czerwonymi pisakami korygują błędy lub uzupełniają brakujące informacje.

4. Grupy wracają na swoje poprzednie miejsca a ich członkowie przeprowadzają analizę błędów, które popełnili, wykonując mapę myśli. Nauczyciel monitoruje pracę uczniów.

5. Uczniowie, w parach, wykonują polecenia do grafiki interaktywnej. Ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy.

6. Nauczyciel prosi uczniów, żeby uważnie przyjrzeli się zdjęciom mikroskopowym zamieszczonym na grafice interaktywnej, a następnie w parach przeprowadzili obserwacje mikroskopowe otrzymanych preparatów (komórki roślinnej, grzybowej i zwierzęcej) i odnaleźli na nich te same struktury.

7. W parach uczniowie przygotowują preparat z liści moczarki kanadyjskiej, zgodnie z instrukcją otrzymaną od nauczyciela (zob. materiały pomocnicze). Na wykonanym preparacie odnajdują pod mikroskopem poznane na lekcji struktury komórkowe. Dokumentują obserwację, wykonując rysunek spod mikroskopu, podpisując go i opisując.

Faza podsumowująca:

1. Wybrani uczniowie na forum klasy wykonują ćwiczenia interaktywne od 1 do 5.

2. Nauczyciel ocenia pracę uczniów na lekcji.

Praca domowa:

Wszyscy uczniowie wykonują ćwiczenia interaktywne od 6 do 8. Zainteresowani tematem wykonują model przestrzenny wybranej przez siebie komórki.

Materiały pomocnicze:

Instrukcja przygotowania preparatu mikroskopowego:

1. Na szkiełko podstawowe nanieś zakraplaczem kroplę wody.

2. Za pomocą skalpela odetnij cienki fragment liścia moczarki kanadyjskiej, a następnie umieść go w kropli wody.

3. Igłą laboratoryjną rozłóż równo odcięty fragment liścia moczarki kanadyjskiej.

4. Ustaw szkiełko nakrywkowe pod kątem 30° do szkiełka podstawowego, a następnie delikatnie połóż je na preparacie.

5. Sprawdź, czy nie powstały pęcherze powietrza między szkiełkiem podstawowym a nakrywkowym. Jeśli powstały, spróbuj je usunąć lub wykonaj preparat ponownie.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania grafiki interaktywnej:

Grafika interaktywna może zostać wykorzystana w fazie podsumowującej lekcję.