Scenariusz

Autor

Learnetic

Temat zajęć

Symbioza i jej rodzaje

Grupa docelowa

Szkoła podstawowa, biologia

Ogólny cel kształcenia

Uczeń:

wyjaśnia znaczenie zależności nieantagonistycznych (mutualizm obligatoryjny i fakultatywny, komensalizm) w ekosystemie i podaje ich przykłady.

Kształtowane kompetencje kluczowe

1. porozumiewanie się w języku ojczystym,

2. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne,

3. umiejętność uczenia się.

Cele operacyjne (szczegółowe)

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polegają symbioza, mutualizm, komensalizm i protokooperacja oraz podaje przykłady tych zjawisk biologicznych;

• uzasadnia, że symbioza jest wynikiem adaptacji do środowiska.

Metody / techniki kształcenia

• metoda problemowa – odkrywcza

• dyskusja

• obserwacja

Formy organizacji pracy

• indywidualna

• grupowa

• zbiorowa

Przebieg lekcji

Faza wprowadzająca:

1. Czynności organizacyjne.

2. Przedstawienie celu zajęć. Nauczyciel pyta uczniów, co znaczą terminy: drapieżnictwo i pasożytnictwo. Po uzyskaniu odpowiedzi wyjaśnia uczniom, że te zależności między organizmami nazywane są zależnościami antagonistycznymi. Następnie informuje uczniów, że na bieżącej lekcji nauczą się, jak rośliny, zwierzęta, grzyby i mikroorganizmy współpracują ze sobą w związkach nieantagonistycznych.

3. Zapisanie tematu lekcji.

Faza realizacyjna

1. Nauczyciel zaprasza uczniów na projekcję filmu Symbioza i jej rodzaje. Informuje ich, że film jest podzielony na bloki omawiające poszczególne rodzaje współpracy pomiędzy organizmami.

   1. Rodzaje zależności między organizmami

   2. Mutualizm

   3. Mikoryza – związek roślin i grzybów

   4. Porosty – związek grzybów i glonów

   5. Protokooperacja

   6. Komensalizm

   Równocześnie nauczyciel poleca uczniom zwrócić szczególną uwagę na przykłady omawiane w filmie.

2. Uczniowie oglądają film pt. Symbioza i jej rodzaje.

3. Po projekcji nauczyciel dzieli uczniów na grupy i rozdziela między nich przyniesione ze szkolnej biblioteki teksty źródłowe, słowniki oraz encyklopedie, np. Szkolny słownik biologiczny, Leksykon biologiczny, Biologia Campbella, Biologia Claude A. Ville, Słownik encyklopedyczny – Ekologia. Każdej z grup przydziela przygotowanie pisemnej odpowiedzi na jedno z pytań:

   • W jakich zależnościach antagonistycznych jedną ze stron jest człowiek?

   • Jakie przykłady konkurencji pomiędzy organizmami wykorzystuje człowiek w gospodarce?

   • W jakich zależnościach nieantagonistycznych jednym z partnerów jest człowiek?

   • Jakie przykłady współpracy pomiędzy organizmami człowiek wykorzystuje w gospodarce?

   Uczniowie w przygotowaniu odpowiedzi mogą również korzystać z podręcznika oraz Internetu.

4. Uczniowie w grupach przygotowują odpowiedzi na poszczególne pytania. Nauczyciel nadzoruje pracę, odpowiada na pytania uczniów oraz wyjaśnia wątpliwości.

5. Po przygotowaniu odpowiedzi uczniowie z poszczególnych grup przedstawiają je na forum klasy. Nauczyciel inicjuje dyskusję mającą na celu zweryfikowanie prawidłowości odpowiedzi. Po zakończeniu dyskusji uczniowie zapisują na tablicy zebrane odpowiedzi na wszystkie pytania, a następnie zapisują je do zeszytów jako notatkę z lekcji.

6. Z kolei nauczyciel poleca uczniom wykonanie ćwiczeń interaktywnych zawartych w e‑materiale do lekcji. Po wykonaniu ćwiczeń uczniowie, pod merytorycznym nadzorem nauczyciela wyjaśniają na forum klasy najtrudniejsze odpowiedzi.

Faza podsumowująca

Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów zdobytą na lekcji, inicjując dyskusję na temat: Jak wyginięcie gatunków żyjących w związku symbiotycznym z człowiekiem może wpłynąć na życie i gospodarkę człowieka.

Praca domowa

Na podstawie dostępnych źródeł: podręcznika, literatury naukowej i czasopism, a także Internetu przygotuj odpowiedź na pytanie, na czym polega koewolucja organizmów żyjących w symbiozie. Podaj przykłady organizmów podlegających koewolucji, których nie omówiono podczas lekcji.

Metryczka

Tytuł

Symbioza i jej rodzaje

Temat lekcji z e‑podręcznika, do którego e‑materiał się odnosi

Współpraca między gatunkami

Przedmiot

Biologia

Etap edukacyjny

Szkoła podstawowa

Nowa podstawa programowa

Uczeń:

• analizuje oddziaływania antagonistyczne: konkurencję wewnątrzgatunkową i międzygatunkową, pasożytnictwo, drapieżnictwo 
  oraz roślinożerność;

• analizuje oddziaływania nieantagonistyczne: mutualizm obligatoryjny (symbioza), mutualizm fakultatywny (protokooperacja) 
  oraz komensalizm.

Kompetencje kluczowe

Zalecenie Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 18.12.2006. Kompetencje kluczowe:

1. porozumiewanie się w języku ojczystym,

2. kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo‑techniczne,

3. umiejętność uczenia się.

Cele edukacyjne zgodne z etapem kształcenia

Uczeń:

• wyjaśnia, na czym polega symbioza, mutualizm, komensalizm i protokooperacja, i podawać ich przykładów;

• wyjaśnia, że symbioza jest wynikiem adaptacji do środowiska.

Powiązania z e‑podręcznikiem

http://www.epodreczniki.pl/reader/c/140129/v/latest/t/student-canon/m/idVuFV5aUP#idVuFV5aUP_d5e103