Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Uniwersalna wymowa wiersza Wisławy Szymborskiej Żona Lota

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• określi wymowę wiersza Wisławy Szymborskiej Żona Lota;

• wykaże, w jaki sposób zmienia się postać żony Lota w wierszu Szymborskiej w stosunku do tradycyjnego rozumienia epizodu biblijnej przypowieści;

• zgromadzi wiedzę na temat funkcjonowania kataklizmów w kulturze.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z biblijną historią dotyczącą zniszczenia Sodomy i Gomory.
   https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=19
   Na tej podstawie uczniowie przygotowują notatkę na temat żony Lota - jaki jest udział tej postaci w całej historii.

Faza wprowadzająca:

1. Wyświetlenie na tablicy tematu i celów zajęć oraz wspólne z uczniami ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z treściami w sekcji „Wprowadzenie” oraz „Przeczytaj”.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel prosi chętną osobę o omówienie przeczytanej w domu historii biblijnej. Następnie odtwarza audio z nagraniem wiersza Wisławy Szymborskiej Żona Lota. Wskazani uczniowie omawiają związek bohaterki wiersza z historią biblijną.

2. Informuje następnie uczniów (na podstawie książki Ewy Jaskółowej Kto to był?: żona Lota w poezji polskiej XX wieku, czyli rozbijanie stereotypu:)
   Motyw żony Lota został wykorzystany w literaturze XX wieku jako: przywołanie humorystyczne, ironiczne i satyryczne, znak oceny sytuacji politycznej i historycznej, jako sygnał osobistych refleksji oraz przemyśleń, symbol obowiązującej powszechnie prawdy, symbol grzechu i cierpienia, znak spotkania z Bogiem i utrwalenia historycznego doświadczenia, symbol losu człowieka i jego spełnienia. Tak różnorodne nawiązania do postaci, której biblijni autorzy nie chcieli eksponować, postaci, która prawdopodobnie nie budziła ich zainteresowania, bo stanowiła jedynie przykład prezentacji skutków nieposłuszeństwa, świadczą o tym, jak tajemnica intryguje i inspiruje twórców, jak wiele rodzi interpretacji. Tę wielość dopuszcza z jednej strony Biblia, z której zaczerpnięty został motyw, z drugiej zaś - tekst poetycki, który sam jest interpretacją znaku biblijnego i kulturowego.

3. Nauczyciel prezentuje za pomocą rzutnika prezentację na temat obrazów kataklizmu w wierszach, dziełach sztuki i na fotografiach. Prosi uczniów o opisanie, do jakich kataklizmów można odnieść omawiany wiersz Szymborskiej.

4. Dyskusja. Uczniowie wybierają jedną z katastrof przedstawionych w prezentacji i dyskutują na temat jej znaczenie dla kultury. Nauczyciel wyznacza dokładny czas dyskusji.

5. Uczniowie pracują indywidualnie. Na podstawie obejrzanej prezentacji TED redagują wypowiedź: Czy zgadzasz się z interpretacją Katarzyny Długołęckiej, która zalicza żonę Lota z wiersza Szymborskiej do bohaterów zbuntowanych? Przedstaw swoje stanowisko, odwołując się do treści wykładu i tekstu wiersza.
   Ćwiczenia 1. i 2. z tej sekcji uczniowie mogą wykonać w parach.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel jako podsumowanie przytacza słowa z książki Ewy Jaskółowej Kto to był?: żona Lota w poezji polskiej XX wieku, czyli rozbijanie stereotypu:
   Pisarze dwudziestowieczni podjęli próbę dotarcia do dramatu kobiety, którego w tamtym świecie nikt nie zauważył. Ślad zostawiony w biblijnym przekazie porusza najpierw ewangelistę, który w jednej z przypowieści Chrystusa przywołuje dramat żony Lota, następnie ślad ów będzie na różne sposoby oglądany w utworach literackich. Dla poetów XX wieku postać biblijna pozostaje tajemnicza, choć jej tajemnicę próbują „rozjaśnić” dociekaniami współczesnego człowieka.
   Ogląd jej doświadczenia wyrasta przede wszystkim z przeżycia własnego piszących autorów. I jest to w równym stopniu doświadczenie lektury biblijnego tekstu, jak i ich własne doświadczenie egzystencjalne.

2. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli? Na koniec prosi chętnego ucznia o podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Na podstawie wykładu Katarzyny Długołęckiej i wiersza Wisławy Szymborskiej wymień możliwe przyczyny, które skłoniły podmiot liryczny do odwrócenia się. Która z nich wydaje Ci się najbardziej bliska współczesnemu człowiekowi? Uzasadnij.
   Polecenie 1. z sekcji „Prezentacja TED”.

Materiały pomocnicze:

• https://biblia.deon.pl/rozdzial.php?id=19

• https://rebus.us.edu.pl/bitstream/20.500.12128/10345/1/Jaskolowa_Kto_to_byl_Zona_Lota_w_poezji_polskiej.pdf

Wskazówki metodyczne

• Uczniowie mogą przed lekcją zapoznać się z multimedium z sekcji „Prezentacja multimedialna”, aby aktywnie uczestniczyć w zajęciach i pogłębiać swoją wiedzę.