Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Ewa Malinowska

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Czytanie mapy topograficznej

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa I

Podstawa programowa

I. Źródła informacji geograficznej, technologie geoinformacyjne oraz metody prezentacji danych przestrzennych: obserwacje, pomiary, mapy, fotografie, zdjęcia satelitarne, dane liczbowe oraz graficzna i kartograficzna ich prezentacja.

Uczeń:

2) wyróżnia graficzne i kartograficzne metody przedstawiania informacji geograficznej i podaje przykłady zastosowania różnych rodzajów map.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

  • wyjaśnia, czym jest i z czego składa się mapa topograficzna,

  • poznaje metody prezentacji kartograficznej,

  • odczytuje z mapy oraz przelicza na jednostki rzeczywiste odległości oraz powierzchnie,

  • analizuje rzeźbę terenu na mapach topograficznych, oblicza wysokości względne i spadek terenu,

  • zapoznaje się z systemem umownych znaków topograficznych,

  • odszukuje obiekty na mapach i interpretuje ich właściwości.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: blended learning, IBSE

Formy zajęć: praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, arkusze mapy topograficznej 1:10 000 i 1:25 000, komputer, projektor multimedialny, tablety, zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Pasławski J., (red.), Wprowadzenie do kartografii i topografii, Nowa Era, Warszawa–Wrocław 2010.

Źródła map topograficznych: mapy.geoportal.gov.pl (dostęp 17.06.2020).

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

  • Sprawdzenie zadania domowego.

  • Przedstawienie celów lekcji.

  • Wprowadzenie do lekcji poprzez krótkie omówienie podziału map i ogólnych cech mapy topograficznej – nauczyciel zadaje uczniom pytania sprawdzające ich wiedzę na ten temat.

Faza realizacyjna

  • Pogadanka nauczyciela wzbogacona prezentacją multimedialną zawierającą materiał ilustracyjny, podczas której omawiane są główne cechy map topograficznych – układy współrzędnych (różnice między nimi), podział ze względu na skalę i dokładność, elementy treści, legenda itp. Nauczyciel informuje uczniów, na czym polega czytanie mapy.

  • Omówienie zasad wykonania zadania. Zadaniem uczniów jest zapoznanie się z mapami topograficznymi w skalach 1:10 000 i 1:25 000 oraz analiza ich treści.

  • Podział uczniów na grupy (liczebność grup określa nauczyciel). Każda grupa otrzymuje arkusze map topograficznych w skali 1:10 000 i 1:25 000 (alternatywnie wyświetlane są mapy np. z zasobów geoportalu na tablecie lub ekranie komputera).

  • Praca w grupach – uczniowie analizują wskazane przez nauczyciela fragmenty arkuszy map topograficznych w skali 1:10 000 i 1:25 000 w następującym zakresie:

    • zidentyfikowanie informacji pozaramkowej (godło i nazwa arkusza, układ współrzędnych, poziom odniesienia wysokości, skala i podziałka mapy, skorowidz sąsiednich arkuszy i in.),

    • odczytanie z mapy wartości poziomic i ustalenie cięcia poziomicowego,

    • zidentyfikowanie obiektów terenowych przedstawionych na mapie za pomocą znaków umownych, skalowanych i pozaskalowych,

    • określenie poziomu generalizacji przedstawionych na mapie zjawisk i obiektów,

    • określenie maksymalnej i minimalnej wysokości bezwzględnej,

    • obliczenie maksymalnej deniwelacji terenu,

    • obliczenie odległości między wybranymi obiektami,

    • określanie azymutu z danego punktu do punktu docelowego,

    • określenie ogólnych cech rzeźby i nachylenia terenu na podstawie kształtu i gęstości poziomic,

    • określenie różnic między sposobami prezentacji treści na mapach w skali 1:10 000 i 1:25 000.

  • Przedstawienie na forum klasy rezultatów pracy w grupach – po prezentacji kilku wybranych grup następuje dyskusja z udziałem wszystkich uczniów, której celem jest ewentualne skorygowanie i uzupełnienie przedstawionych informacji. Nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi.

  • Zaprezentowanie uczniom filmu samouczka z e‑materiału. Uczniowie wykonują polecenie do filmu, przedstawiają rezultaty pracy, nauczyciel kontroluje poprawność wypowiedzi.

  • Podsumowanie przez nauczyciela, w interakcji z uczniami, najważniejszych zasad czytania i interpretowania treści mapy topograficznej.

  • Polecenie wykonania kilku wskazanych ćwiczeń z e‑materiału.

Faza podsumowująca

  • Podsumowanie i utrwalenie nowej wiedzy poprzez zadawanie pytań przez nauczyciela i odpowiedzi uczniów.

  • Ocena aktywności i przypomnienie celów zajęć.

Praca domowa

  • Wykonanie wskazanych ćwiczeń zawartych w e‑materiale i zapoznanie się z pozostałymi informacjami z e‑materiału w domu.

  • Na dowolnej mapie topograficznej przedstawiającej Twoje miejsce zamieszkania odszukaj i wynotuj informacje o skali. Zlokalizuj i zaznacz na mapie kilka wybranych elementów z legendy. Odczytaj z mapy wartości poziomic oraz oblicz odległość między dwoma wybranymi przez siebie punktami.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Zawarty w e‑materiale film samouczek może być wykorzystany jako materiał przygotowujący do zajęć terenowych prowadzonych z wykorzystaniem map topograficznych (zakres rozszerzony: I. 6). Będzie także częściowo przydatny do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji mającej na celu powtórzenie materiału z bloku tematycznego dotyczącego metod prezentacji danych przestrzennych (zakres podstawowy: I).

Sprawdź się