Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Filozofia a kultura

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele lekcji. Uczeń:

• wyjaśnia, czym jest kultura;

• wskazuje cechy odróżniające filozofię od innych dziedzin kultury oraz upodabniające ją do nich;

• omawia miejsce filozofii w kulturze;

• analizuje fragmenty Książeczki o człowieku Romana Ingardena.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• film;

• burza mózgów;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstami źródłowymi w sekcji „Przeczytaj” i przygotowanie odpowiedzi na zadane do nich pytania.

2. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z medium w sekcji „Film edukacyjny”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel, po zalogowaniu się na platformie, wyświetla na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika temat lekcji oraz jej cele. Określa wiążące dla uczniów kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Za pomocą raportu dostępnego w panelu użytkownika nauczyciel sprawdza przygotowanie uczniów do lekcji. Następnie inicjuje rozmowę kierowaną zadając pytania:
   – Jakie miejsce w instytucjach państwowych zajmuje filozofia?
   – Jakie funkcje w kulturze pełni filozofia?
   – Co odróżnia filozofię od nauki i religii?

Faza realizacyjna:

1. Burza mózgów. Nauczyciel informuje uczniów, że będą pracować metodą burzy mózgów i wyjaśnia jej zasady. Wyłania także moderatora, który będzie zapisywał pomysły na tablicy, a następnie określa czas wykonania zadania. Następnie nauczyciel zadaje uczniom pytanie: Czym jest kultura? Jaka jest relacja między kulturą a filozofią? Uczniowie podają propozycje odpowiedzi. Po zakończeniu fazy twórczej następuje wspólna weryfikacja pomysłów. Nauczyciel prosi uczniów, aby porównali swoje propozycje z informacjami zamieszczonymi na tablicy.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Film edukacyjny”. Wybrany uczeń odczytuje treść poleceń:
   – Objaśnij, jaką rolę pełni w kulturze filozofia.
   – Na podstawie filmu i własnych doświadczeń, spróbuj odpowiedzieć na pytanie: Czy filozofia sprawia, że społeczeństwo jest bardziej kulturalne?
   Klasa dzieli się na grupy i opracowuje propozycje odpowiedzi. Przedstawiciel wskazanej grupy prezentuje propozycję rozwiązania zadania, a pozostali uczniowie komentują. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia odpowiedzi uczniów, udzielając im informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel wyświetla na tablicy treść ćwiczeń nr 1‑6 z sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują je w parach, a następnie porównują swoje rozwiązanie z innym zespołem, omawiając możliwe rozwiązania.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wspólnie wykonują ćwiczenie nr 7.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 8 zawarte w sekcji „Sprawdź się”. Przygotowują uzasadnienia poprawnych odpowiedzi.

Materiały pomocnicze:

• Brożek A., Filozofia jako zwalczanie zabobonów, w: „Filozofuj!” 2020 nr 6 (36), s. 19–21.

• Zofia Majewska, Świat kultury Romana Ingardena, Lublin 2001.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Film edukacyjny” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.