Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Sylogizmy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Zdefiniujesz czym jest sylogizm.

• Przeanalizujesz przykłady sylogizmu zaproponowane przez Arystotelesa.

• Uporządkujesz swoją wiedzę z zakresu logiki arystotelesowskiej.

• Uzasadnisz tezę o wielkim wpływie Arystotelesa na rozwój naukowej logiki.

• Dowiesz się czym są kategorie i nauczysz się je określać.

• Nauczysz się odróżniać zdania w sensie logicznym od pozostałych zdań.

Cele operacyjne. Uczeń:

• definiuje pojęcie sylogizmu;

• przedstawia wpływ Arystotelesa na rozwój naukowej logiki;

• ma świadomość, czym są kategorie (ogólne i szczegółowe);

• odróżna zdania w sensie logicznym od pozostałych zdań.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• mapa myśli;

• schemat interaktywny;

• ćwiczenia przedmiotowe.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• komputery z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Sylogizmy”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 5 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Mapa myśli. Nauczyciel zapisuje na tablicy temat mapy myśli: arystetelowski podział nauk. Chętni uczniowie podchodzą do tablicy i zapisują po jedynym pojęciu, tworząc w ten sposób mapę myśli. Jeżeli jest to konieczne, nauczyciel uzupełnia potrzebne informacje.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. W zależności od stanu przygotowania uczniów do lekcji nauczyciel prosi o indywidualne, ciche zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” lub od razu przechodzi do podziału uczniów na kilka grup, które na podstawie e‑materiału układają pytania do quizu dla innych grup. Następnie nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami. Nauczyciel nagradza zwycięską drużynę, np. ocenami za aktywność.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla materiał z sekcji „Schemat”, a następnie czyta polecenia:
   -Przeanalizuj poniższy schemat ukazujący arystotelesowskie zasady postępowania naukowego. Zastanów się nad jego poprawnością. Oceń czy faktycznie jest to formalna zasada, która sprawdza się w każdej nauce.
   -Zastanów się, czy tak zaprezentowany proces budowania nauki jest adekwatny i dzisiaj. Oceń, czy teoria prawdy, jaką zaprezentował Stagiryta, wydaje ci się wciąż aktualna.
   Uczniowie wykonują zadanie w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Ćwiczenia nr 1, 3 i 4 uczniowie wykonują indywidualnie.

4. Nauczyciel prosi wybranego ucznia, aby ten na forum klasy zaproponował rozwiązanie ćwiczenia nr 2.

5. Ostatnie ćwiczenie nr 7 i 8 nauczyciel wyświetla uczniom za pomocą tablicy lub rzutnika. Uczniowie pracują w grupach lub całym zespołem klasowym, ustalając prawidłową odpowiedź. Nauczyciel prosi wybranego ucznia o uzasadnienie odpowiedzi. W razie potrzeby zaprasza pozostałych uczniów do dyskusji.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zawiesza na tablicy dwa plakaty z narysowanym koszem i walizką. Rozdaje uczniom po dwie karteczki samoprzylepne. Prosi, aby uczniowie zapisali na jednej z nich przemyślenia, które zabiorą z sobą po zajęciach; na drugiej to, czego nie akceptują. Jedna osoba odczytuje zapisy przy walizce i koszu.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Stwórz krzyżówkę podsumowującą zajęcia i zawierającą minimum dziesięć haseł.

Materiały pomocnicze:

• Tatarkiewicz W., Historia filozofii, Warszawa 2005.

• Brudnik E., Ja i mój uczeń pracujemy aktywnie: przewodnik po metodach aktywizujących, Warszawa 2010.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Schemat” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.