Autor: Anna Grabarczyk

Temat: Motywy literackie: rodzina – dom

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe.

Cele operacyjne. Uczeń:

• omówi utwory, w których występuje motyw domu i rodziny;

• wskaże literackie ujęcia omawianego motywu;

• omówi wybrane konteksty związane z motywem rodziny i domu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konstruktywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem e‑podręcznika;

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• WebQuest.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• e‑podręcznik;

• tablica interaktywna lub rzutnik;

• komputery z dostępem do internetu dla uczniów.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Na dwa tygodnie przed planowaną lekcją nauczyciel zapowiada, że klasa będzie pracowała metodą WebQuestu. Przedstawia uczniom temat przyszłych zajęć: Motywy literackie: rodzina - dom. Dzieli klasę na zespoły i przydziela im tematy prezentacji do przygotowania:
   – Realizacja motywu rodzina - dom w starożytności.
   – Realizacja motywu rodzina - dom w renesansie.
   – Realizacja motywu rodzina - dom w Młodej Polsce.
   – Realizacja motywu rodzina - dom w literaturze współczesnej.
   Nauczyciel informuje uczniów, że zespoły powinny podzielić się obowiązkami tak, żeby każdy uczestnik zajęć miał swoje zadanie. Jako źródła wskazuje materiał Motywy literackie: rodzina - dom, inne materiały na portalu epodreczniki.pl, zbiory cyfrowe: Polona, Ninateka, Filmoteka Narodowa oraz inne portale gromadzące sprawdzone i opracowane zgodnie ze standardami treści. Uczniowie powinni skupić się na źródłach internetowych, ponieważ na tym polega metoda WebQuestu.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji. Uczniowie objaśniają znaczenie terminu topos, różnicują go z archetypem, wskazują inne znane im toposy w kulturze.

Faza realizacyjna:

1. Zespoły przystępują do prezentacji efektów pracy. Grupy kolejno przedstawiają swoje tematy. Należy narzucić limit czasowy dla pojedynczej prezentacji tak, by każdy zespół miał okazję zaprezentować swój temat. Po zakończonej prezentacji każdej grupy wybrana lub chętna osoba wskazuje mocne i słabe strony wystąpienia.

2. Uczniowie, korzystając ze zdobytych informacji oraz mapy myśli uzupełniają obie mapy z e‑materiału o własne przykłady realizacji motywu rodzina - dom z różnych epok.

3. Uczestnicy zajęć zapoznają się z prezentacją multimedialną dotyczącą motywu rodzina - dom w sztukach plastycznych. Następnie w parach na podstawie różnych realizacji w sztuce definiują znaczenia tego motywu.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie indywidualnie zapoznają się z prezentacją multimedialną. Następnie w parach charakteryzują wspólne cechy wszystkich obrazów, zwracając uwagę na motyw domu oraz rodziny.
   Ćwiczenia z sekcji uczniowie wykonują indywidualnie.

Praca domowa:

1. Na podstawie prezentacji opisz, w jaki sposób zmieniał się obraz rodziny w malarstwie na przestrzeni wieków i odnieś swoje spostrzeżenia do znanych ci przykładów literackich.

Materiały pomocnicze:

• Brzóstowicz Monika, Wizerunek rodziny w polskiej prozie współczesnej, PSP, Poznań 1998.

• Problemy rodziny 1999‑2002 (Literatura polska i obca w wyborze), oprac. A. Radwańska, Główna Biblioteka Pracy i Zabezpieczenia Społecznego, Warszawa 2003.

Wskazówki metodyczne

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Mapa myśli” do podsumowania lekcji.