Autor: Stanisław Mrozowicz

Przedmiot: Historia

Temat: Przemiany gospodarcze i społeczne w Europie w późnym średniowieczu

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• omawia najważniejsze przyczyny, które doprowadziły do zmian na wsi i rozwoju europejskich miast w XI‑XIII wieku;

• charakteryzuje najistotniejsze przeobrażenia społeczne, do jakich doszło w średniowiecznej Europie;

• wyjaśnia, czym była Hanza i jaką rolę odgrywała w średniowiecznej Europie;

• tłumaczy powody kryzysu gospodarczego, który dotknął Europę w późnym średniowieczu (XIV wiek).

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Przemiany gospodarcze i społeczne w Europie w późnym średniowieczu”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i następnie rozwiązanie ćwiczenia 2 zawartego w sekcji „Film + Sprawdź się”.

2. Chętni/wybrani uczniowie przygotowują prezentację na podstawie informacji zawartych w sekcji „Przeczytaj” oraz filmie.

Faza wstępna:

1. Prowadzący lekcję wyświetla na tablicy temat lekcji, określa cel zajęć i informuje uczniów o ich planowanym przebiegu.

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem, m.in. sprawdza, kto wykonał zadane ćwiczenie. Może wyświetlić odpowiedzi uczniów na tablicy interaktywnej. Prosi wybranego ucznia o uzasadnienie swojego rozwiązania. Nauczyciel poleca, aby uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrana osoba z danej pary przedstawia przygotowane propozycje, a ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie się do nich odnoszą i uzupełniają je o swoje propozycje.

Faza realizacyjna:

1. Prezentacje uczniów. Część właściwa lekcji zaczyna się od prezentacji efektów pracy w domu wybranych uczniów. Pozostali uczniowie zadają pytania prezentującym oraz uzupełniają informacje. Nauczyciel w razie potrzeby dopowiada istotne fakty albo koryguje błędy.

2. Praca z multimedium („Film”). Prowadzący przypomina, że uczniowie mieli zapoznać się z materiałem filmowym przed zajęciami. Czyta polecenie nr 2- „Porównaj, jak przebiegał rozwój miast w Europie Zachodniej i w Europie Środkowej w średniowieczu” i prosi uczniów, aby wykonali je w parach. Następnie wybrana osoba prezentuje propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do niej. Nauczyciel w razie potrzeby uzupełnia ją. W podobny sposób uczniowie wykonują polecenie nr 3.

3. Praca z drugim multimedium („Film + Sprawdź się”). Nauczyciel prezentuje film. Tym razem uczniowie pracują w grupach 4‑osobowych, przygotowując odpowiedzi na polecenia zawarte pod filmem. Po wyznaczonym czasie wybrane grupy odczytują swoje odpowiedzi na forum. Inni uczniowie uzupełniają ich wypowiedzi. Nauczyciel pilnuje porządku pracy i udziela uczniom informacji zwrotnej dotyczącej ich odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel zadaje pytania podsumowujące, np. Czym różnił się okres późnego średniowiecza od okresu wcześniejszego? Jakie przemiany gospodarcze i społeczne odegrały w tym okresie największą waszym zdaniem rolę? Uczniowie zgłaszają swoje propozycje odpowiedzi wraz z argumentacją.

2. Prowadzący omawia przebieg zajęć, ocenia również pracę uczniów (w tym przedstawione na początku zajęć uczniowskie prezentacje), wskazując jej mocne i słabe strony.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 1 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

A. Paner, J. Iluk, Na tabliczce papirusie i pergaminie, Koszalin 1997.

Wiek V–XV w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii i studentów, oprac. M. Sobańska‑Bondaruk, S.B. Lenard, Warszawa 1997.

Wielka Historia Świata, t. 1–12 (praca pod patronatem Polskiej Akademii Umiejętności), Świat Książki 2004–2006.

Wielka historia Polski, t. 1–10, Oficyna Wydawnicza FOGRA, Kraków 2016.

Wskazówki metodyczne:

Uczniowie na podstawie materiałów filmowych mogą przygotować się do lekcji powtórkowej dotyczącej średniowiecznej Europy.