Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Dowód ontologiczny Anzelma z Canterbury

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Zapoznasz się z założeniami dowodu Anzelma.

• Zrekonstruujesz opartą o wiarę argumentację Anzelma, że Bóg istnieje.

• Porównasz dowód Anzelma z innym rodzajem dowodów na istnienie Boga.

Cele operacyjne. Uczeń:

• rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;

• identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;

• rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja;

• praca z multimedium;

• praca z tekstem;

• ćwiczenia przedmiotowe.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Dowód ontologiczny Anzelma z Canterbury”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

1. Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.

2. Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel zadaje uczniom pytania i prosi ich o udzielenie odpowiedzi opartych na osobistych przekonaniach:
   – Czy umysł ludzki jest w stanie skonstruować dowód na istnienie Boga?
   – Jak się ma poznawcza moc rozumu do wiary i treści, które są w akcie wiary przesądzone?
   Podczas dyskusji należy zwrócić uwagę na zasadę poszanowania przekonań i światopoglądu współrozmówców. Po zakończonej rozmowie wybrany lub chętny uczeń przedstawia swoje wnioski.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem źródłowym. Nauczyciel lub chętny uczeń odczytuje na głos teksty źródłowe z sekcji „Przeczytaj”.

2. Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z treścią multimedium i wykonują polecenia do niego: rekonstruują dowód Anzelma na podstawie podanych treści oraz określają główne założenie myśli Anzelma, odwołując się do pojęć rzeczywistości i istnienia. Odczytanie odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel sprawdza odpowiedzi uczniów do rozwiązanego w domu ćw. nr 1, a następnie wyświetla na tablicy po kolei ćwiczenia od 2 do 6. Uczniowie w zespołach dwuosobowych wspólnie rozwiązują zadania. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie rozwiązują ćwiczenia nr 7 i 8 w e‑materiale. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 9 z sekcji „Sprawdź się”: Przeciwko dowodowi Anzelma niekiedy wyprowadza się argument mówiący, że skoro istnienie Boga zostało założone przed rozpoczęciem dowodu, to dowód nie ma sensu. Napisz w imieniu Anzelma kilkuzdaniową obronę przed tym argumentem.

Materiały pomocnicze:

• Josep I. Saranyana, Jose Luis Illanes, Historia teologii, Kraków 1997, s. 45‑47.

• Leszek Kołakowski, Jeśli Boga nie ma..., Kraków 1988, s. 97‑99.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.