Dla nauczyciela
Autor: Paweł Kaniowski
Przedmiot: Filozofia
Temat: Dowód ontologiczny Anzelma z Canterbury
Grupa docelowa:
Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony
Podstawa programowa:
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;
kompetencje cyfrowe;
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;
kompetencje obywatelskie;
kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.
Cele operacyjne (językiem ucznia):
Zapoznasz się z założeniami dowodu Anzelma.
Zrekonstruujesz opartą o wiarę argumentację Anzelma, że Bóg istnieje.
Porównasz dowód Anzelma z innym rodzajem dowodów na istnienie Boga.
Cele operacyjne. Uczeń:
rozpoznaje wpływ starożytnej filozofii greckiej na europejską kulturę późniejszych epok, a zwłaszcza na literaturę piękną, naukę i religię;
identyfikuje różne problemy, stanowiska i nurty filozoficzne na przykładach pytań i twierdzeń filozofów;
rozwija krytyczne myślenie i sprawności logiczne poprzez analizę wybranych pytań i argumentów filozoficznych.
Strategie nauczania:
konstruktywizm;
konektywizm.
Metody i techniki nauczania:
ćwiczeń przedmiotowych;
z użyciem komputera;
dyskusja;
praca z multimedium;
praca z tekstem;
ćwiczenia przedmiotowe.
Formy pracy:
praca indywidualna;
praca w parach;
praca całego zespołu klasowego.
Środki dydaktyczne:
komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;
zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;
tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.
Przebieg lekcji
Przed lekcją:
Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Dowód ontologiczny Anzelma z Canterbury”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się”.
Faza wprowadzająca:
Prowadzący zajęcia loguje się na platformie, wyświetla temat lekcji oraz cele. Wspólnie z uczestnikami zajęć ustala kryteria sukcesu.
Dyskusja wprowadzająca. Nauczyciel zadaje uczniom pytania i prosi ich o udzielenie odpowiedzi opartych na osobistych przekonaniach:
– Czy umysł ludzki jest w stanie skonstruować dowód na istnienie Boga?
– Jak się ma poznawcza moc rozumu do wiary i treści, które są w akcie wiary przesądzone?
Podczas dyskusji należy zwrócić uwagę na zasadę poszanowania przekonań i światopoglądu współrozmówców. Po zakończonej rozmowie wybrany lub chętny uczeń przedstawia swoje wnioski.
Faza realizacyjna:
Praca z tekstem źródłowym. Nauczyciel lub chętny uczeń odczytuje na głos teksty źródłowe z sekcji „Przeczytaj”.
Praca z multimedium. Uczniowie zapoznają się z treścią multimedium i wykonują polecenia do niego: rekonstruują dowód Anzelma na podstawie podanych treści oraz określają główne założenie myśli Anzelma, odwołując się do pojęć rzeczywistości i istnienia. Odczytanie odpowiedzi na forum klasy. Nauczyciel udziela uczniom informacji zwrotnej.
Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel sprawdza odpowiedzi uczniów do rozwiązanego w domu ćw. nr 1, a następnie wyświetla na tablicy po kolei ćwiczenia od 2 do 6. Uczniowie w zespołach dwuosobowych wspólnie rozwiązują zadania. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.
Faza podsumowująca:
W ramach podsumowania uczniowie rozwiązują ćwiczenia nr 7 i 8 w e‑materiale. Omówienie odpowiedzi na forum klasy.
Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.
Praca domowa:
Uczniowie wykonują ćwiczenie nr 9 z sekcji „Sprawdź się”: Przeciwko dowodowi Anzelma niekiedy wyprowadza się argument mówiący, że skoro istnienie Boga zostało założone przed rozpoczęciem dowodu, to dowód nie ma sensu. Napisz w imieniu Anzelma kilkuzdaniową obronę przed tym argumentem.
Materiały pomocnicze:
Josep I. Saranyana, Jose Luis Illanes, Historia teologii, Kraków 1997, s. 45‑47.
Leszek Kołakowski, Jeśli Boga nie ma..., Kraków 1988, s. 97‑99.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:
Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Schemat” do podsumowania lekcji.