SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Wyznacz granicę zlewni

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

Podstawa programowa

XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski: podział na regiony fizycznogeograficzne, budowa geologiczna i zasoby surowcowe, ukształtowanie powierzchni, sieć wodna, warunki klimatyczne, formy ochrony przyrody, stan środowiska przyrodniczego.

Uczeń:

7) identyfikuje cechy sieci rzecznej Polski oraz na podstawie źródeł informacji weryfikuje hipotezy dotyczące perspektyw rozwoju żeglugi rzecznej w Polsce.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• rozróżnia pojęcia: zlewisko, dorzecze, zlewnia,

• podaje zasady wyznaczania granic pomiędzy zlewniami,

• wyznacza na mapie działy wód.

Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm

Metody nauczania: dyskusja, metody operatywne (praca z tekstem e‑materiału, z mapą), gra edukacyjna

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/ monitor dotykowy/ tablety, e‑materiał, atlasy, mapa fizyczna Polski

Materiały pomocnicze

Bajkiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

Bajkiewicz‑Grabowska E., Magnuszewski A., Przewodnik do ćwiczeń z hydrologii ogólnej, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2009.

Richling A., Ostaszewska K. (red.), Geografia fizyczna Polski, PWN, Warszawa 2005.

PRZEBIEG PRACY

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne.

• Korzystając z atlasu, uczniowie przypominają rzeki Polski.

• Nauczyciel prosi o wskazanie wybranych rzek na ściennej mapie Polski. Następuje wspólne omówienie terminów: dorzecze, dział wodny, zlewnia, zlewisko.

• Nauczyciel podaje temat lekcji i jej cele.

Faza realizacyjna

• Korzystając z atlasów geograficznych i e‑materiału (mapa Dorzecza i zlewiska na terenie Polski w części „Przeczytaj”), uczniowie wskazują na mapie fizycznej Polski główne dorzecza i zlewiska.

• Nauczyciel prosi o podanie rzek (dorzeczy) należących do zlewisk innych mórz niż Bałtyk (M. Czarnego i Północnego).

• Pracując w parach, uczniowie przygotowują odpowiedź do polecenia: „W jaki sposób poprawnie wyznaczyć powierzchniowy dział wodny?”. Uczniowie wykorzystują tekst e‑materiału.

• Nauczyciel podkreśla znaczenie znajomości rzeźby terenu w ustalaniu granicy między zlewniami i dorzeczami.

• Korzystając z atlasu, uczniowie wyznaczają dział wodny między dorzeczem Odry i Wisły – wskazują go na mapie ściennej.

• Korzystając z e‑materiału, nauczyciel wyjaśnia, w jaki sposób wyznacza się granicę zlewni od dowolnego punktu na rzece. Następnie nauczyciel wprowadza uczniów do gry dydaktycznej – przedstawia zasady i tematykę gry.

• Uczniowie indywidualnie zapoznają się z grą dydaktyczną i wykonują zawarte w niej polecenia. Zapisują efekty swojej pracy.

• Nauczyciel ocenia pracę uczniów.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel ocenia pracę i zaangażowanie uczniów na lekcji.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami, a następnie przygotowuje uczniów do wykonania wybranych ćwiczeń z e‑materiału.

• Nauczyciel pyta o ewentualne trudności i o to, co było nową wiedzą dla uczniów, co było im znane, do czego mogą wykorzystać ćwiczone na lekcji umiejętności itp.

Praca domowa

• Wyszukaj i wydrukuj z internetu mapę topograficzną (fragment) najbliższej okolicy Twojego miejsca zamieszkania. Wybierz na niej dowolny ciek wodny (rzekę), dla którego wyznaczysz (na mapie) granicę zlewni do wybranego profilu.

• Nauczyciel może rozdać uczniom kserówki fragmentów mapy lub samodzielnie wykonać rysunki poziomicowe z ciekami wodnymi – na wzór tych zamieszczonych w grze edukacyjnej.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Gra edukacyjna może zostać wykorzystana podczas lekcji dotyczącej zróżnicowania sieci rzecznej (zakres podstawowy: IV. 4). Może zostać też wykorzystana podczas lekcji, na której omawiane są ustroje rzeczne, w tym rzeki płynącej w najbliżej okolicy szkoły (zakres rozszerzony: IV. 4) lub przed warsztatem terenowym dotyczącym rzeki w najbliższej okolicy. Zawarta w e‑materiale gra edukacyjna może być wykorzystana do samodzielnego rozszerzania i pogłębiania wiedzy przez ucznia w domu i w czasie lekcji (zwłaszcza dotyczy to tematyki sieci rzecznej).