Dla nauczyciela

Autor: Anna Juwan

Przedmiot: Biologia

Temat: Narządy osmoregulacyjne i wydalnicze bezkręgowców

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
XI. Funkcjonowanie zwierząt.
2. Porównanie poszczególnych czynności życiowych zwierząt, z uwzględnieniem struktur odpowiedzialnych za ich przeprowadzanie.
4) Wydalanie i osmoregulacja. Uczeń:
d) przedstawia układy wydalnicze zwierząt i określa tendencje ewolucyjne w budowie kanalików wydalniczych,

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

  • Wymienisz podstawowe typy narządów wydalniczych i osmoregulacyjnych bezkręgowców.

  • Wykażesz, że narządy wydalnicze mimo różnej budowy pełnią podobne funkcje.

  • Wyjaśnisz, na czym polegają modyfikacje narządów nefrydialnych u wybranych przedstawicieli bezkręgowców.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • z użyciem komputera;

  • ćwiczenia interaktywne;

  • analiza grafiki interaktywnej;

  • mapa myśli;

  • gra dydaktyczna.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w parach;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

  1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Narządy osmoregulacyjne i wydalnicze bezkręgowców”. Prosi uczestników zajęć o rozwiązanie ćwiczenia nr 2 z sekcji „Sprawdź się” na podstawie treści w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

  1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

  2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prosi, by uczniowie w parach opracowali mapy myśli związane z tematem. Wybrane pary przedstawiają swoje propozycje, ochotnik zapisuje je na tablicy. Pozostali uczniowie odnoszą się do odnotowanych sugestii, uzupełniając je o swoje pomysły.

Faza realizacyjna:

  1. Praca w parach z treścią e‑materiału. Uczniowie na podstawie informacji zawartych w medium w sekcji „Przeczytaj” układają pytania do quizu dla innych par. Nauczyciel wraz z uczniami określa zasady rywalizacji i punktowania dobrych odpowiedzi (np. gra na czas lub na liczbę poprawnych odpowiedzi). Przeprowadzenie gry w klasie. Nauczyciel lub wybrany uczeń dba o prawidłowy przebieg quizu zgodnie z wcześniejszymi ustaleniami.

  2. Praca z multimedium („Grafika interaktywna”). Nauczyciel wyświetla grafikę interaktywną i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, porównali budowę i mechanizm działania protonefrydium i metanefrydium, uwzględniając jedną cechę wspólną i jedną różniącą oba rodzaje narządów nefrydialnych. Następnie uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą.

  3. Uczniowie wykonują indywidualnie polecenie nr 3: „Określ, jaką rolę w utrzymaniu stałości środowiska wodnego pierwotniaków odgrywają kanały pomocnicze”. Ochotnicy przedstawiają swoje odpowiedzi na forum klasy.

  4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Uczniowie w parach wykonują ćwiczenie nr 7 (dotyczące związku między układem wydalniczym i pokarmowym u owadów) i ćwiczenie nr 8 (dotyczące gospodarki wodnej u pasikoników, z uwzględnieniem roli cewek Malpighiego) w sekcji „Sprawdź się”. Następnie konsultują swoje rozwiązania z inną parą uczniów i ustalają jedną wersję odpowiedzi.

Faza podsumowująca:

  1. Uczniowie weryfikują swoje mapy myśli opracowane we wstępnej fazie lekcji i w razie potrzeby uzupełniają je.

  2. Uczniowie rozwiązują ćwiczenie nr 5 (typu „prawda/fałsz”) z sekcji „Sprawdź się”. Następnie przygotowują podobne zadanie dla osoby z pary: tworzą trzy prawdziwe lub fałszywe zdania dotyczące tematu lekcji. Uczniowie wykonują ćwiczenie otrzymane od kolegi lub koleżanki.

Praca domowa:

  1. Wykonaj ćwiczenia 3, 4 i 6 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

  • Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

  • „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

  • Multimedium zamieszczone w sekcji „Grafika interaktywna” można wykorzystać w fazie wstępnej zajęć, w celu wzbudzenia zaciekawienia uczniów.

Sprawdź się