Autor: Anna Juwan

Temat: Inne spojrzenie: co łączy komórkę z piekarnią?

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Rozpoznasz elementy budowy komórki eukariotycznej na mikrofotografii.

• Przedstawisz związek budowy błony komórkowej z pełnionymi przez nią funkcjami.

• Uzasadnisz, dlaczego błona komórkowa, jądro komórkowe, chloroplasty, siateczka wewnątrzplazmatyczna, aparat Golgiego oraz mitochondrium to najważniejsze organelle komórkowe.

• Wykażesz, że komórka jest otwartym układem termodynamicznym.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z modelem 3D;

• praca z tekstem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Inne spojrzenie: co łączy komórkę z piekarnią?”. Uczestnicy zajęć zapoznają się z treścią zawartą w sekcji „Przeczytaj” i przygotowują pytania, jakie można by było zadać w kontekście tematu zajęć.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla i odczytuje temat lekcji oraz zawarte w sekcji „Wprowadzenie” cele zajęć. Prosi uczniów lub wybraną osobę o sformułowanie kryteriów sukcesu.

2. Rozmowa wprowadzająca. Nauczyciel, odnosząc się do tematu lekcji, zadaje pytanie: „Jakie elementy i cechy komórki sprawiają, że można ją porównać do zakładu produkcyjnego, np. dużej piekarni, albo do fabryki?” i prosi wybranego ucznia o rozpoczęcie rozmowy na podstawie przeczytanego przed lekcją tekstu.

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Uczniowie zapisują na kartkach po trzy pytania do tekstu w sekcji „Przeczytaj”, które mieli przygotować w domu. Wybrana osoba zbiera pytania do urny. Uczniowie dzielą się na grupy, losują pytania z puli i przygotowują odpowiedzi. Zespół, który jest gotowy, zgłasza się i przedstawia rezultaty swojej pracy. Pozostali uczniowie wraz z nauczycielem weryfikują poprawność udzielonych odpowiedzi.

2. Praca z multimedium („Mapa myśli”). Nauczyciel wyświetla mapę myśli i wspólnie z uczniami dokonuje jej analizy. Prosi podopiecznych, by pracując w parach, wyjaśnili, co oznacza, że komórka jest układem termodynamicznym otwartym (polecenie nr 1). Uczniowie konsultują swoje rozwiązania z inną, najbliżej siedzącą parą. Następnie nauczyciel prosi uczniów, by również w parach wykazali słuszność porównania komórki do zakładu produkcyjnego, uwzględniając właściwe elementy budowy i cechy komórki (polecenie nr 2). Wybrana para przedstawia wyniki swojej pracy na forum klasy.

3. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel przechodzi do sekcji „Sprawdź się”. Uczniowie wykonują indywidualnie ćwiczenie interaktywne nr 8 (w którym mają za zadanie wyjaśnić, dlaczego komórki roślinne – w przeciwieństwie do komórek zwierzęcych – nie są zdolne do przemieszczania się ruchem pełzakowatym), a następnie porównują swoje odpowiedzi z kolegą lub koleżanką. Nauczyciel sprawdza poprawność wykonania ćwiczenia, omawiając odpowiedzi wraz z uczniami.

Faza podsumowująca:

1. Na koniec zajęć nauczyciel raz jeszcze wyświetla na tablicy interaktywnej lub przy użyciu rzutnika temat lekcji i cele zawarte w sekcji „Wprowadzenie”. W kontekście wyświetlonych treści prosi uczniów o rozwinięcie zdania: „Na dzisiejszej lekcji nauczyłem/nauczyłam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: Wykonaj ćwiczenie nr 7 z sekcji „Sprawdź się”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Mapa myśli” na innych lekcjach poświęconych budowie i funkcjom komórki.