Autor: Sylwia Brawata

Przedmiot: biologia

Temat: System błon wewnętrznych i kompartmentacja komórki eukariotycznej

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, jakie znaczenie ma kompartmentacja komórki dla jej funkcjonowania.

• Przedstawisz błony wewnątrzkomórkowe jako zintegrowany system strukturalno‑funkcjonalny.

• Opiszesz transport pęcherzykowy w komórce.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• rozmowa kierowana;

• ćwiczenia interaktywne;

• analiza grafiki interaktywnej;

• praca z filmem.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• arkusze szarego papieru;

• kolorowe pisaki.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Na polecenie nauczyciela uczniowie wypisują na tablicy znane im błony biologiczne oraz funkcje, jakie one pełnią. Następnie nauczyciel informuje, że na zakończenie lekcji uczniowie dokonają uzupełnienia oraz korekty ewentualnych błędów.

2. Nauczyciel przedstawia temat, cele i przebieg lekcji.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyjaśnia, w jaki sposób będzie przebiegała praca na lekcji. Podkreśla konieczność skoncentrowania się podczas indywidualnej pracy z tekstem i filmem, zaznaczając, że w trakcie pracy grupowej nie będzie można korzystać z e‑materiału. Prezentuje zadanie do wykonania w grupach.

2. Uczniowie samodzielnie zapoznają się z tekstem i grafiką interaktywną zamieszczonymi w sekcji „Przeczytaj”.

3. Nauczyciel wyświetla film pt. „System błon wewnętrznych i kompartmentacja komórki eukariotycznej”, a następnie dzieli uczniów na trzy grupy. Każda grupa otrzymuje arkusz papieru A3 i flamastry, a jej zadaniem jest wyłącznie graficzne opracowanie wyznaczonego zagadnienia:

   • grupa I – występowanie i budowa błon biologicznych komórki eukariotycznej;

   • grupa II – funkcje błon biologicznych występujących w komórce eukariotycznej;

   • grupa III – kompartmentacja komórki eukariotycznej.

   Uczniowie podczas pracy nie mogą korzystać z e‑materiału.

4. Po wykonaniu pracy każda z grup zmienia miejsce zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Zadaniem uczniów jest dodanie podpisów objaśniających ilustracje stworzone przez kolegów.

5. Po upływie wyznaczonego czasu każda z grup ponownie zmienia miejsce zgodnie z kierunkiem ruchu wskazówek zegara. Kolejnym zadaniem uczniów jest sprawdzenie poprawności ilustracji i podpisów na podstawie e‑materiału. Czerwonymi pisakami korygują błędy lub uzupełniają brakujące informacje. Nauczyciel monitoruje pracę podopiecznych.

6. Uczniowie, pracując w parach, przygotowują odpowiedzi na następujące pytania:

   • Na czym polega kompartmentacja komórki?

   • Jakie jest jej znaczenie w przebiegu procesów metabolicznych komórki?

   • Dlaczego mówimy, że błony wewnątrzkomórkowe stanowią zintegrowany system strukturalno‑funkcjonalny?

   • W jaki sposób przebiega wewnątrzkomórkowy szlak pęcherzykowy?

   Chętne pary przedstawiają wyniki swojej pracy. Następuje ich omówienie na forum klasy.

7. Uczniowie samodzielnie wykonują ćwiczenia nr 7 i 8.

Faza podsumowująca:

1. Uczniowie uzupełniają lub korygują informacje dotyczące błon biologicznych, które zapisali w fazie wstępnej.

2. Ochotnicy definiują pojęcia:

   • kompartment;

   • kompartmentacja;

   • pęcherzyk endocytarny;

   • endocytoza;

   • egzocytoza;

   • enzym hydrolityczny;

   • strona cis.

3. Nauczyciel ocenia zaangażowanie uczniów podczas zajęć.

Praca domowa:

Uczniowie wykonują ćwiczenia od 1 do 6.

Materiały pomocnicze:

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Uczniowie mogą wykorzystać film w celu przygotowania się do lekcji powtórkowej.