Scenariusz zajęć

Autor: Agata Krzak, Krzysztof Błaszczak

Przedmiot: chemia

Temat: Otrzymywanie soli w wyniku reakcji pomiędzy tlenkami

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowym i rozszerzony; uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Zakres rozszerzony

VII. Systematyka związków nieorganicznych. Uczeń:

7) projektuje i przeprowadza doświadczenia pozwalające otrzymać różnymi metodami: wodorotlenki, kwasy i sole; pisze odpowiednie równania reakcji.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• wymienia przykłady tlenków;

• pisze i uzgadnia równania reakcji otrzymywania soli w reakcji pomiędzy tlenkami;

• proponuje sposób otrzymania wybranej soli w wyniku reakcji pomiędzy tlenkami.

Strategie nauczania:

• asocjacyjna;

• problemowa.

Metody i techniki nauczania:

• pogadanka;

• burza mózgów;

• analiza materiału źródłowego;

• ćwiczenia uczniowskie;

• eksperyment chemiczny;

• film samouczek;

• technika zdań podsumowujących.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca zbiorowa.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i z dostępem do Internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, kreda, marker;

• rzutnik multimedialny.

Przebieg zajęć

Faza wstępna:

1. Zaciekawienie i pogadanka. Nauczyciel zadaje pytania uczniom:

• Jakie są sposoby na otrzymanie soli kwasów tlenowych?

• Czy tlenek może reagować z tlenkiem? Co w takiej reakcji powstaje?

2. Rozpoznanie wiedzy wyjściowej uczniów. Burza mózgów wokół tlenków niemetali, które tworzą sole.

3. Ustalenie celów lekcji. Nauczyciel podaje temat zajęć i wspólnie z uczniami ustala cele lekcji, które uczniowie zapisują w portfolio.

4. Zasady BHP. Nauczyciel zapoznaje uczniów z kartami charakterystyk substancji, które będą używane na lekcjach.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel wyświetla film samouczek na tablicy interaktywnej dla wszystkich uczniów, po czym uczniowie rysują mapę myśli – otrzymywanie soli w reakcji tlenków metali i niemetali.

2. Uczniowie samodzielnie rozwiązują zadania do materiału bazowego. Wylosowane osoby odpowiadają na forum klasy. Nauczyciel weryfikuje poprawność merytoryczną wypowiedzi uczniów i wyjaśnia uczniom zaistniałe niezrozumiałe kwestie.

3. Eksperyment chemiczny – „Otrzymywanie soli w wyniku reakcji między tlenkami” zgodnie z instrukcją zamieszczoną w e‑materiale (doświadczenie nr 1). Nauczyciel dzieli uczniów na grupy, rozdaje karty pracy. Uczniowie wybierają odpowiedni sprzęt i szkło laboratoryjne oraz odczynniki chemiczne i przeprowadzają eksperyment. Uczniowie samodzielnie stawiają pytanie badawcze i hipotezę, obserwują zmiany podczas eksperymentu, wyciągają wnioski, ustalają równanie przeprowadzonej reakcji (reakcję chemiczną w formie cząsteczkowej, jonowej), wszystko zapisują w kartach pracy. Wylosowane osoby prezentują wyniki pracy grupowej na forum klasy. Uczniowie z pozostałych grup weryfikuje pod względem poprawności merytorycznej wypowiedzi uczniów.

4. Uczniowie samodzielnie sprawdzają swoją wiedzę, wykonując ćwiczenia zawarte w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel sprawdza wiedzę uczniów, zadając przykładowe pytania:

• Jakie są produkty reakcji pomiędzy tlenkami?

• Jakie tlenki reagują ze sobą?

• Co się dzieje, gdy do tlenku baru doda się tlenku siarki(VI)?

• W jaki sposób można otrzymać wybraną sól, na przykład fosforan(V) potasu?

2. Jako podsumowanie lekcji nauczyciel może wykorzystać zdania do uzupełnienia, które uczniowie zamieszczają w swoim portfolio:

• Dziś nauczyłem/łam się, że...

• Łatwe było dla mnie...

• Trudności sprawiło mi...

• Zaskoczyło mnie...

• Przypomniałam/łem sobie, że...

Praca domowa:

Uczniowie wykonują pozostałe ćwiczenia w e‑materiale – „Sprawdź się”.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Film samouczek może być użyty jako forma utrwalająca w podsumowaniu lekcji lub jako forma wprowadzająca przed przystąpieniem do wykonywanych zadań czy przygotowywania się ucznia do lekcji/sprawdzianu. Również uczniowie nieobecni na lekcji mogą wykorzystać to medium do samodoskonalenia.

Materiały pomocnicze:

1. Polecenia podsumowujące (nauczyciel przed lekcją zapisuje je na niewielkich kartkach):

• Jakie są produkty reakcji pomiędzy tlenkami?

• Jakie tlenki reagują ze sobą?

• Co się dzieje, gdy do tlenku baru doda się tlenku siarki(VI)?

• W jaki sposób można otrzymać wybraną sól, na przykład fosforan(V) potasu?

2. Doświadczenie - „Otrzymywanie soli w wyniku reakcji między tlenkami”

Szkło i sprzęt laboratoryjny: probówki, statyw do probówek, łyżeczki, szklane rurki, syfon z tlenkiem węgla (IV), probówka z gazowym tlenkiem siarki(VI), palnik, zapalniczka/zapałki.

Odczynniki chemiczne: tlenek wapnia, tlenek magnezu, tlenek węgla(IV), tlenek siarki(VI), tlenek sodu.

3. Karty charakterystyk substancji.

4. Karta pracy ucznia: