Imię i nazwisko autora:

Przemysław Michalski

Przedmiot:

fizyka

Temat zajęć:

Jak powstają błyskawice?

Grupa docelowa:

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy i rozszerzony

Podstawa programowa:

Cele kształcenia – wymagania ogólne
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem praw i zależności fizycznych.
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzącymi z analizy materiałów źródłowych, w tym tekstów popularnonaukowych.

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
15) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu;
16) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii.
X. Fizyka atomowa. Uczeń:
5) opisuje zjawiska jonizacji, fotoelektryczne i fotochemiczne jako wywołane tylko przez promieniowanie o częstotliwości większej od granicznej.

Zakres rozszerzony
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Wymagania przekrojowe. Uczeń:
18) przedstawia własnymi słowami główne tezy tekstu popularnonaukowego z dziedziny fizyki lub astronomii;
19) wyodrębnia zjawisko z kontekstu, nazywa je oraz wskazuje czynniki istotne i nieistotne dla jego przebiegu.
XI. Fizyka atomowa. Uczeń:
7) opisuje zjawiska jonizacji, fotoelektryczne i fotochemiczne jako wywołane tylko przez promieniowanie o częstotliwości większej od granicznej.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

Zalecenia Parlamentu Europejskiego i Rady UE z 2018 r.:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

1. wyjaśnia, czym jest jonizacja;

2. omawia działanie lampy neonowej;

3. opisuje i rozróżnia mechanizmy jonizacji w gazach i ciałach stałych;

4. wyjaśnia mechanizm powstawania błyskawicy;

5. podaje przykłady zastosowania zjawiska jonizacji.

Strategie nauczania:

blended learning

Metody nauczania:

wykład, pokaz interaktywny

Formy zajęć:

praca indywidualna

Środki dydaktyczne:

komputer, projektor, tablica

Materiały pomocnicze:

-

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca:

Nauczyciel prosi uczniów o przypomnienie, na czym polega zjawisko jonizacji. Następnie pyta uczniów o przykłady zjawisk, w których występuje jonizacja. Przyciąga ich uwagę informacją, że zjawiska te obecne są w procesie wyładowania atmosferycznego (błyskawic) lub podczas pracy lamp neonowych.

Faza realizacyjna:

Nauczyciel podczas lekcji omawia zjawiska jonizacji dla gazów – fotojonizację oraz jonizację w polu elektrycznym.
Uczniowie oglądają animację prezentującą zjawisko fotojonizacji i udzielają odpowiedzi na postawione tam pytania.
Aby omówić jonizację w polu elektrycznym, nauczyciel opisuje działanie lamp neonowych, a następnie przechodzi do głównego zagadnienia, jakim jest wyjaśnienie zjawiska powstawania błyskawic na drodze jonizacji powietrza.

Faza podsumowująca:

Czas na wyjaśnienie dodatkowych pytań i wątpliwości zgłaszanych przez uczniów. 
W ramach zweryfikowania zdobytej wiedzy, uczniowie rozwiązują zadania 1 ‑ 5 z zestawu ćwiczeń.
Uczniowie odnoszą się do postawionych sobie celów lekcji, ustalają które osiągnęli, a które wymagają jeszcze pracy, jakiej i kiedy. W razie potrzeby nauczyciel dostarcza im informację zwrotną kształtującą.

Praca domowa:

Nauczyciel dzieli uczniów na grupy i prosi ich o przygotowanie prezentacji/plakatów omawiających zjawiska jonizacji w ciałach stałych, wraz z ich omówieniem i przykładami zastosowań. Może to być np. termoemisja wykorzystywana w mikroskopach elektronowych, zjawiska fotoelektryczne czy jonizacja w silnym polu elektrycznym, wykorzystywana np. w „jonowych” suszarkach do włosów (wyładowanie koronowe).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Multimedium można wykorzystać także do pracy w strategii flipped classroom – zlecić je do samodzielnej analizy uczniom.