Autor: Paweł Kaniowski

Temat: Słownik filozoficzny. Martin Heidegger: poglądy

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• przedstawia postać i filozofię Martina Heideggera;

• wyjaśnia Heideggerowskie pojęcie Dasein;

• śledzi wpływ myśli Heideggera na filozofię egzystencjalizmu.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• dyskusja;

• praca z tekstem;

• rozmowa kierowana;

• quiz;

• esej filozoficzny.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał: „Słownik filozoficzny. Martin Heidegger: poglądy”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się przed zajęciami z tekstem w sekcji „Przeczytaj” i rozwiązanie ćwiczenia nr 1 z sekcji „Sprawdź się”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i wyświetla na tablicy temat i cele lekcji. Prosi uczniów, by na podstawie wiadomości zdobytych przed lekcją zaproponowali kryteria sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Jakie są cechy charakterystyczne myśli filozoficznej Martina Heideggera?

Faza realizacyjna:

1. Praca z tekstem. Nauczyciel ocenia, na podstawie informacji na platformie, stan przygotowania uczniów do zajęć. Jeżeli jest ono niewystarczające, prosi o ciche zapoznanie się z treścią w sekcji „Przeczytaj”. Jeżeli zaś uczestnicy zajęć zaznajomili się wcześniej z tekstem, prosi, aby w grupach przygotowani omówienie kwestii poruszonych w następujących podrozdziałach Przeczytaj:
   — grupa 1: „Fenomenologia według Heideggera”;
   — grupa 2: „Ontologia fundamentalna”;
   — grupa 3: „Dasein”;
   — grupa 4: „Sein‑zum‑Tode (bycie‑ku‑śmierci)”;
   — grupa 5: „Źródła” oraz „Wpływ i recepcja”.
   Na koniec każda z grup na forum przedstawia swoje omówienia.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Audiobook”. Uczniowie po zapoznaniu się z nim dzielą się na grupy i przygotowują odpowiedzi na pytania: W jaki sposób Heidegger pragnie opracować pytanie o bycie. Gdzie tkwi bycie?
   Dlaczego tak trudno pytać o samo bycie? Gdzie bycie się „ukrywa”? Co to znaczy pytać? Czym jest pytanie?. Po upływie ustalonego wcześniej czasu przedstawiciel wskazanej (lub zgłaszającej się na ochotnika) grupy prezentuje propozycje odpowiedzi, a pozostali uczniowie ustosunkowują się do nich lub je uzupełniają. Nauczyciel czuwa nad prawidłowym przebiegiem zadania, udzielając uczniom informacji zwrotnej.

3. Ćwiczenia przedmiotowe. Nauczyciel, korzystając z tablicy interaktywnej lub rzutnika, wyświetla treść ćwiczenia nr 3. Uczniowie pracują nad odpowiedziami indywidualnie. Następnie nauczyciel sprawdza w panelu użytkownika udzielone odpowiedzi i omawia je z uczniami.

4. Uczniowie rozwiązują w parach ćwiczenia 4‑7, a następnie porównują swoje odpowiedzi z odpowiedziami innych par uczniów.

5. Uczniowie, na podstawie wiedzy zdobytej przed lekcją oraz podczas lekcji, układają trzy zadania quizowe związane z tematem zajęć, które następnie dają do rozwiązania wybranej osobie z klasy. W ten sposób utrwalają zdobytą wiedzę i umiejętności.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy temat lekcji zawarty w sekcji „Wprowadzenie” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego się uczniowie nauczyli?

2. Nauczyciel ponownie wyświetla na tablicy ćwiczenie zamknięte, a uczniowie udzielają odpowiedzi. Następnie na tablicy interaktywnej wyświetlone zostają wyniki obu ankiet. Wybrany lub chętny uczeń porównuje zestawienie i wyjaśnia, z czego wynikają różnice w odpowiedziach.

Praca domowa:

1. Dlaczego Heidegger uznawany jest za jednego z inspiratorów egzystencjalizmu? W odpowiedzi przedstaw innych egzystencjalistów, pokaż główne założenia filozofii egzystencjalnej oraz przeanalizuj wątki egzystencjalne w wybranych dziełach literackich. Temat rozwiń w formie eseju lub rozprawki.

Materiały pomocnicze:

• Jasiński B., Dwie fenomenologie. Husserl i Heidegger, Warszawa 1997.

• Michalski K., Heidegger i filozofia współczesna, PIW, Warszawa 1978.

• Tischner J., Myślenie według wartości, Znak, Kraków 1993 (rozdziały poświęcone Heideggerowi).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Audiobook” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.