Wróć do informacji o e-podręczniku Wydrukuj Pobierz materiał do PDF Pobierz materiał do EPUB Pobierz materiał do MOBI Zaloguj się, aby dodać do ulubionych Zaloguj się, aby skopiować i edytować materiał Zaloguj się, aby udostępnić materiał Zaloguj się, aby dodać całą stronę do teczki
Oceń projekt

Dla nauczyciela

Autor: Maria Gniłka‑Somerlik

Przedmiot: Język polski

Temat: Drogi kąciku porad – metafizyka w poezji Stanisława Barańczaka

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Zakres podstawowy
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Kształcenie literackie i kulturowe.
1. Czytanie utworów literackich. Uczeń:
1) rozumie podstawy periodyzacji literatury, sytuuje utwory literackie w poszczególnych okresach: starożytność, średniowiecze, renesans, barok, oświecenie, romantyzm, pozytywizm, Młoda Polska, dwudziestolecie międzywojenne, literatura wojny i okupacji, literatura lat 1945–1989 krajowa i emigracyjna, literatura po 1989 r.;
2) rozpoznaje konwencje literackie i określa ich cechy w utworach (fantastyczną, symboliczną, mimetyczną, realistyczną, naturalistyczną, groteskową);
4) rozpoznaje w tekście literackim środki wyrazu artystycznego poznane w szkole podstawowej oraz środki znaczeniowe: oksymoron, peryfrazę, eufonię, hiperbolę; leksykalne, w tym frazeologizmy; składniowe: antytezę, paralelizm, wyliczenie, epiforę, elipsę; wersyfikacyjne, w tym przerzutnię; określa ich funkcje;
6) rozpoznaje w tekstach literackich: ironię i autoironię, komizm, tragizm, humor, patos; określa ich funkcje w tekście i rozumie wartościujący charakter;
7) rozumie pojęcie groteski, rozpoznaje ją w tekstach oraz określa jej artystyczny i wartościujący charakter;
9) rozpoznaje tematykę i problematykę poznanych tekstów oraz jej związek z programami epoki literackiej, zjawiskami społecznymi, historycznymi, egzystencjalnymi i estetycznymi; poddaje ją refleksji;
10) rozpoznaje w utworze sposoby kreowania: świata przedstawionego (fabuły, bohaterów, akcji, wątków, motywów), narracji, sytuacji lirycznej; interpretuje je i wartościuje;
14) przedstawia propozycję interpretacji utworu, wskazuje w tekście miejsca, które mogą stanowić argumenty na poparcie jego propozycji interpretacyjnej;
2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń:
1) przetwarza i hierarchizuje informacje z tekstów, np. publicystycznych, popularnonaukowych, naukowych;
2) analizuje strukturę tekstu: odczytuje jego sens, główną myśl, sposób prowadzenia wywodu oraz argumentację;
7) odróżnia dzieła kultury wysokiej od tekstów kultury popularnej, stosuje kryteria pozwalające odróżnić arcydzieło od kiczu.
II. Kształcenie językowe.
4. Ortografia i interpunkcja. Uczeń:
1) stosuje zasady ortografii i interpunkcji, w tym szczególnie: pisowni wielką i małą literą, pisowni łącznej i rozłącznej partykuły nie oraz partykuły -bym, -byś, -by z różnymi częściami mowy; pisowni zakończeń -ji, -ii, -i ; zapisu przedrostków roz-, bez-, wes-, wz-, ws-; pisowni przyimków złożonych; pisowni nosówek ( a, ę ) oraz połączeń om, on, em, en ; pisowni skrótów i skrótowców;
2) wykorzystuje składniowo‑znaczeniowy charakter interpunkcji do uwypuklenia sensów redagowanego przez siebie tekstu;
III. Tworzenie wypowiedzi.
1. Elementy retoryki. Uczeń:
1) formułuje tezy i argumenty w wypowiedzi ustnej i pisemnej przy użyciu odpowiednich konstrukcji składniowych;
2. Mówienie i pisanie. Uczeń:
7) odróżnia streszczenie od parafrazy; funkcjonalnie stosuje je w zależności od celu wypowiedzi;
12) wykorzystuje wiedzę o języku w pracy redakcyjnej nad tekstem własnym, dokonuje korekty tekstu własnego, stosuje kryteria poprawności językowej.
IV. Samokształcenie.
1. rozwija umiejętność pracy samodzielnej między innymi przez przygotowanie różnorodnych form prezentacji własnego stanowiska;

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

  • kompetencje cyfrowe;

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

  • kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele operacyjne. Uczeń:

  • wyjaśnia okoliczności powstania wiersza Drogi kąciku porad Stanisława Barańczaka;

  • definiuje pojęcie metafizyki i odnajduje jego cechy w wierszu;

  • analizuje środki stylistyczne użyte przez poetę w wierszu;

  • rozpoznaje trzech adresatów występujących w wierszu i wartościuje ich funkcje.

Strategie nauczania:

  • konstruktywizm;

  • konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

  • ćwiczeń przedmiotowych;

  • z użyciem komputera;

  • praca z tekstem;

  • rozmowa kierowana;

  • deklamacja.

Formy pracy:

  • praca indywidualna;

  • praca w grupach;

  • praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

  • komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

  • zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

  • tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

  • telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji:

Przed lekcją

Na tydzień przed planowaną lekcją nauczyciel wybiera czterech uczniów, których zadaniem będzie głośne odczytanie/ deklamacja  wiersza Drogi kąciku porad z podziałem na role: podmiotu lirycznego (jedna postać) oraz adresatów (trzy postaci).

Faza wprowadzająca

Nauczyciel na początku lekcji pyta uczniów o to, jak często korzystają z porad zamieszczanych w internecie. Jakie formy preferują: filmy, teksty na blogach czy w mediach społecznościowych? Po krótkim rozpoznaniu pyta uczniów:

  • A co by było, gdyby takie poradnictwo przenieść do wiersza?

  • Czy skorzystalibyście z takiej formy?

  • Czy to w ogóle możliwe, by w wykwintnej formie literackiej zamieścić poradę?

Po rozmowie z uczniami nauczyciel podaje temat lekcji oraz jej cele. Omawia krótko „Wprowadzenie” do lekcji.

Faza realizacyjna

Praca z multimedium:

Uczniowie przygotowują się do pracy z multimedium. Zanim obejrzą wykład prof. Krzysztofa Biedrzyckiego, nauczyciel poleca im zwrócenie szczególnej uwagi na takie elementy, jak: okoliczności powstania utworu Drogi kąciku porad, interpretacja w kontekście filozofii oraz relacji człowieka z Bogiem. Po wysłuchaniu wykładu uczniowie przystępują do wykonania poleceń i zestawu ćwiczeń przygotowanych do filmu.

Praca z tekstem:

Uczniowie po wstępie do interpretacji wiersza, wysłuchują głośnej interpretacji przygotowanej przez wybranych przed lekcją uczniów. Pozostali uczniowie mogą śledzić przebieg deklamowanego tekstu w sekcji „Sprawdź się”. Nauczyciel po skończonej prezentacji ocenia poziom przygotowania uczniów.

Uczniowie porównują występ kolegów z interpretacją wykonaną przez profesora Krzysztofa Biedrzyckiego i w krótkim podsumowaniu omawiają swoje wrażenia z odbioru.

W tej fazie realizacji lekcji uczniowie przystępują do wykonania ćwiczeń z sekcji „Przeczytaj”. Dokonują analizy (ćw. 5 i 8) i interpretacji (ćw. 1‑4, 6, 7) wiersza

Faza podsumowująca

W podsumowaniu lekcji uczniowie zastanawiają się nad wizją Boga i relacji człowieka z Bogiem przedstawioną w utworze Drogi kąciku porad. Porządkują informacje na temat wiersza, również zawarte w wykładzie profesora Krzysztofa Biedrzyckiego. Nauczyciel pyta uczniów, wracając do wstępu lekcji:

  • Czy w dobie internetu pytania o poradę w tak poważnej sprawie, jak metafizyka, pojawiąją się często?

  • Czy media społecznościowe to medium, które może to umożliwić?

Praca domowa:

Napisz liczące co najmniej 100 słów streszczenie fragmentu artykułu Krzysztofa Biedrzyckiego: Wariacje metafizyczne. O wierszu „Drogi kąciku porad” zamieszczonego w bloku tekstowym.

Materiały dodatkowe:

  • Barańczak Stanisław, Widokówka z tego świata i inne rymy z lat 1986‑1988, Paryż 1988.

  • Krzysztof Biedrzycki, Świat poezji Stanisława Barańczaka, Kraków 1995.

  • Dariusz Pawelec, Poezja Stanisława Barańczaka. Reguły i konteksty, Katowice 1992.

Wskazówki metodyczne

  • Uczniowie mogą wykorzystać multimedium „Film” jako inspirację do przygotowania własnej prezentacji multimedialnej.

Sprawdź się