Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Wirtualny mikroskop. Mszaki

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego - kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Przeanalizujesz zasady przygotowania preparatu mikroskopowego.

• Dokonasz obserwacji mikroskopowej plemni i rodni mchu.

• Rozpoznasz organy rozmnażania płciowego mszaków na preparacie mikroskopowym.

• Wymienisz nazwy kilku barwników histologicznych i określisz efekt barwienia wybranych związków chemicznych.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• symulacja;

• ćwiczenia laboratoryjne;

• obserwacja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu;

• zestaw do przygotowania preparatu mikroskopowego z tkanki roślinnej (zob. materiały pomocnicze – zał. 1), mikroskopy;

• zestaw do barwienia błękitem anilinowym (zob. materiały pomocnicze – zał. 2).

Przed lekcją:

1. Uczniowie przypominają sobie informacje na temat ogólnej charakterystyki mszaków oraz przemiany pokoleń u mszaków.

2. Nauczyciel przygotowuje na zajęcia akcesoria i preparaty do przygotowywania preparatu mikroskopowego z tkanki roślinnej (dla każdej grupy) oraz barwienia błękitem anilinowym (jeden zestaw) – zob. materiały pomocnicze.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Odwołanie do wcześniejszej wiedzy. Nauczyciel prosi o przypomnienie, jakie organy rozmnażania płciowego występują u mszaków.

Faza realizacyjna:

1. Uczniowie dzielą się na 4‑osobowe grupy. Każdy zespół otrzymuje zestaw do przygotowania preparatu mikroskopowego z tkanki roślinnej. Uczniowie przygotowują preparat według instrukcji zawartej w sekcji „Przeczytaj”. Nauczyciel w razie potrzeby służy pomocą.

2. Nauczyciel lub chętny uczeń przedstawia proces przygotowywania barwnika do preparatu mikroskopowego, zgodnie z instrukcją zawartą w sekcji „Przeczytaj”. Uczniowie barwią swoje skrawki w przygotowanym roztworze i w grupach obserwują preparaty pod mikroskopem. Chętni uczniowie wskazują rozpoznane organy obserwowanego mchu.

3. Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu przeprowadzają obserwację koszyczka rodni mchu płonnika (Polytrichum commune), zwracając uwagę na kształt rodni oraz lokalizację komórek jajowych. Następnie wykonują polecenie nr 1 („Oblicz wielkość powiększenia obrazu, jeśli podczas obserwacji zastosowano obiektyw o powiększeniu 10×, a mikroskop jest wyposażony w okular o powiększeniu 10×”) oraz polecenie nr 2 („Wykonaj w zeszycie schematyczny rysunek rodni mchu płonnika (Polytrichum commune). Zaznacz na rysunku i podpisz: komórkę jajową, szyjkę oraz warstwę komórek tworzących ścianę rodni. Zapisz powiększenie, z którego dokonano obserwacji komórki. Zrób zdjęcie, a następnie umieść je w wyznaczonym polu”). Chętne osoby przedstawiają swój rysunek na forum klasy.

4. Uczniowie za pomocą wirtualnego mikroskopu przeprowadzają obserwację plemni mchu płonnika (Polytrichum commune). Następnie wykonują polecenie nr 1: „Przeciągnij prawidłowe nazwy i podpisz elementy budowy plemni mchu płonnika”. Wybrane osoby przedstawiają swoje rozwiązanie na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Materiały pomocnicze:

• Jane B. Reece i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Dom Wydawniczy REBIS, Poznań 2021.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Dodatkowe wskazówki metodyczne:

• Nauczyciel może wykorzystać medium zamieszczone w sekcji „Symulacja interaktywna I” na lekcjach: „Ogólna charakterystyka mszaków” i „Przemiana pokoleń mszaków”.