SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Kamil Kaliński

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Procesy glebotwórcze, strefy glebowe – powtórzenie

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy i rozszerzony, klasa I

Podstawa programowa

Zakres podstawowy: VI. Pedosfera i biosfera: procesy glebotwórcze, typy gleb, strefowość i piętrowość gleb oraz roślinności.

Uczeń:

1) przedstawia czynniki i przebieg głównych procesów glebotwórczych, w tym zachodzących na obszarze, na którym zlokalizowana jest szkoła;

2) wyróżnia cechy głównych typów gleb strefowych i niestrefowych, wyjaśnia ich rozmieszczenie na Ziemi.

Zakres rozszerzony: VI. Gleby: profil glebowy, przydatność rolnicza.

Uczeń:

1) rozpoznaje typ gleby i wnioskuje o przebiegu procesu glebotwórczego na podstawie obserwacji profilu glebowego podczas zajęć w terenie;

2) ocenia przydatność rolniczą wybranych typów gleb na świecie.

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wymienia funkcje gleby,

• wymienia i charakteryzuje czynniki glebotwórcze,

• opisuje etapy procesu glebotwórczego,

• wyjaśnia związek między czynnikami glebotwórczymi, procesami glebotwórczymi a budową i właściwościami gleb,

• dokonuje podziału gleb i wyjaśnia przyczyny ich przestrzennego zróżnicowania,

• ocenia przydatność rolniczą wybranych typów gleb na świecie.

Strategie nauczania: konektywizm

Metody nauczania: dyskusja, praca z e‑materiałem, prezentacja, odwrócona klasa

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego

Środki dydaktyczne: e‑materiał, komputer, projektor multimedialny (lub tablety z dostępem do internetu), zeszyt przedmiotowy

Materiały pomocnicze

Bednarek R. i in., Badania ekologiczno‑gleboznawcze, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2011.

Bednarek R., Prusinkiewicz Z., Geografia gleb, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1999.

Mocek A. (red.), Gleboznawstwo, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2015.

PRZEBIEG LEKCJI

Kilka lekcji wcześniej nauczyciel dzieli uczniów na grupy i prosi o przygotowanie prezentacji multimedialnych na temat wybranego zagadnienia. Uczniowie ustalają z nauczycielem zakres tematyczny prezentacji (w zależności od ich preferencji, zainteresowań), szacunkowy czas jej trwania i źródła informacji – nauczyciel proponuje zapoznać się z tym e‑materiałem powtórzeniowym, innymi e‑materiałami opisującymi szczegółowo dane zagadnienia oraz literaturą (m.in. wskazaną wyżej).

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne (powitanie, sprawdzenie obecności).

• Sprawdzenie zadania domowego.

• Dialog z uczniami mający na celu podsumowanie ostatniej lekcji.

• Przedstawienie celów lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel inicjuje dyskusję klasową na temat pojęcia gleby i zakresu badań gleboznawstwa.

• Następnie uczniowie przedstawiają swoje prezentacje. Po każdym wystąpieniu następuje klasowa dyskusja. Nauczyciel wyjaśnia niezrozumiałe kwestie, posiłkując się wyświetlonym na ekranie fragmentem bloku „Przeczytaj” lub grafiką interaktywną zawartą w e‑materiale.

• W następnej kolejności nauczyciel rozpoczyna dyskusję na temat innych, wybranych zagadnień gleboznawczych, które nie zostały omówione podczas prezentacji.

• Uczniowie rozwiązują zadania z bloku ćwiczeń interaktywnych.

Faza podsumowująca

• Uczniowie układają po trzy pytania podsumowujące dla kolegi/koleżanki. Następnie udzielają naprzemiennie odpowiedzi.

• Nauczyciel nagradza aktywnych uczniów, ocenia pracę w grupach i przypomina cele zajęć.

• Pożegnanie i zaproszenie na kolejną lekcję.

Praca domowa

• Wykonanie polecenia do grafiki interaktywnej – sprawozdanie z prac terenowych.

• Opcjonalnie można także prosić o zapoznanie się z kolejnym tematem lekcji (w przypadku blended learning).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

Grafika interaktywna może posłużyć w fazie realizacyjnej oraz podsumowującej, a także po lekcji (w celu utrwalenia wiadomości) i przed lekcją (strategia odwróconej klasy). Może znaleźć swoje zastosowanie na innych lekcjach dotyczących pedosfery (zakres podstawowy: VI. 3, VI. 4), a także na lekcjach powtórzeniowych do egzaminu maturalnego.