Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Metody pozyskiwania i analizy danych dla regionu – powtórzenie
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
Podstawa programowa
I. Metody badań geograficznych i technologie geoinformacyjne: wywiady, badania ankietowe, analiza źródeł kartograficznych, wykorzystanie technologii informacyjno‑komunikacyjnych i geoinformacyjnych do pozyskania, tworzenia zbiorów, analizy i prezentacji danych przestrzennych.
Uczeń:
3) stosuje wybrane metody kartograficzne do prezentacji cech ilościowych i jakościowych środowiska geograficznego i ich analizy z użyciem narzędzi GIS.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wskazuje źródła informacji geograficznych, które można wykorzystać podczas zbierania danych o regionie,
ocenia przydatność różnych źródeł informacji geograficznych oraz metod pozyskiwania tych informacji,
wyszukuje określone informacje geograficzne, korzystając z różnych źródeł wiedzy.
Strategie nauczania: konstruktywizm, konektywizm
Metody nauczania: pogadanka, burza mózgów, dyskusja, mapa myśli, metody operatywne (praca z grafiką interaktywną, z tekstem e‑materiału)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca zespołowa na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, karteczki samoprzylepne, arkusze papieru, pisaki
Materiały pomocnicze
Kaczmarczyk S., Klasyfikacja metod zbierania danych ze źródeł pierwotnych w badaniach marketingowych, „Studia Ekonomiczne” 2014, nr 195, s. 55–64.
Kunz M., Nowoczesne metody i narzędzia telegeoinformatyczne służące pozyskiwaniu informacji geograficznej, [w:] Systemy informacji geograficznej w zarządzaniu obszarami chronionymi – od teorii do praktyki, M. Kunz, A. Nienartowicz (red.), Uniwersytet Mikołaja Kopernika w Toruniu, Tucholski Park Krajobrazowy, Toruń 2013, s. 85–96.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel inicjuje pogadankę na temat terminu „mała ojczyzna”.
Następnie prosi uczniów o zapisanie na karteczkach samoprzylepnych odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób możemy pozyskać informacje o naszej „małej ojczyźnie”.
Uczniowie przyklejają karteczki do tablicy, następuje analiza, grupowanie informacji.
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nawiązując do zapisanych na karteczkach informacji, nauczyciel prosi o ocenę przedstawionych źródeł (które podają nam najwięcej informacji, które mogą być subiektywne, a które obiektywne) – dyskusja na forum klasy.
Następnie nauczyciel przedstawia fragment e‑materiału Analiza danych o regionie.
Uczniowie wspólnie omawiają wady i zalety przedstawionych źródeł informacji o regionie; pogłębiają wcześniejsze informacje, uzupełniają ocenę źródeł, wyróżniają metody badawcze.
Uczniowie łączą się w grupy (maksymalnie 8 grup), każda z nich otrzymuje arkusz papieru i pisaki.
Uczniowie zapoznają się z poleceniem do grafiki interaktywnej. Zadaniem grup jest przygotowanie zestawienia bezpośrednich oraz pośrednich źródeł informacji geograficznych oraz opisanie sposobów i metod ich pozyskiwania, które byłyby przydatne podczas opracowania danego tematu (przykłady tematów podane w poleceniu do grafiki interaktywnej). Ponadto uczniowie wymieniają instytucje lokalne, do których można się zgłosić w celu uzyskania potrzebnych danych. Tematy mogą zostać przydzielone poszczególnym grupom w drodze losowania.
Uczniowie, pracując w grupach, tworzą mapy myśli, które następnie prezentują na forum klasy.
Następuje podsumowanie nauczyciela (które źródła, sposoby i metody pozyskiwania informacji powtarzały się najczęściej, które pojawiły się np. tylko raz), ewentualna dyskusja na forum klasy na temat przedstawionych źródeł informacji geograficznej, sposobów i metod pozyskiwania tych informacji.
Faza podsumowująca
Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy uczniowie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia zaangażowanie uczniów.
Przypomnienie celów zajęć.
Praca domowa
Przygotowujemy folder turystyczny o własnym regionie („małej ojczyźnie”). Zaproponuj źródła informacji, sposoby ich prezentacji i metody badawcze, które Twoim zdaniem są wskazane dla tego opracowania. Swój wybór krótko uzasadnij.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grafikę interaktywną można wykorzystać na lekcjach z zakresu podstawowego i rozszerzonego – w zakresie podstawowym do działu I. dotyczącego źródeł informacji geograficznej; w zakresie rozszerzonym do działu XVI. dotyczącego badań i obserwacji terenowych we własnym regionie. Grafikę można wykorzystać również np. w niektórych projektach edukacyjnych realizowanych na lekcjach geografii, dotyczących zróżnicowanej tematyki.