Autor: Anna Juwan

Przedmiot: biologia

Temat: Biologiczne podłoże uzależnień

Grupa docelowa: uczniowie III etapu edukacyjnego – kształcenie w zakresie podstawowym i rozszerzonym

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii.

Cele operacyjne (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, na czym polega uzależnienie.

• Rozpoznasz czynności i substancje psychoaktywne.

• Scharakteryzujesz główne grupy substancji psychoaktywnych: neuroleptyki, psychostymulanty, depresanty, halucynogeny oraz psychodeliki.

• Wskażesz korzyści organizmu wynikające z obecności układu nagrody.

• Omówisz niektóre elementy mechanizmu powstawania uzależnień.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• z użyciem komputera;

• ćwiczenia interaktywne;

• praca z filmem;

• gwiazda pytań;

• gra dydaktyczna.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przed lekcją:

1. Uczniowie zapoznają się z treścią w sekcji „Przeczytaj”.

Przebieg lekcji

Faza wstępna:

1. Nauczyciel wyświetla na tablicy temat lekcji oraz cele zajęć, omawiając lub ustalając razem z uczniami kryteria sukcesu.

2. Wprowadzenie do tematu. Nauczyciel prowadzi pogadankę, zadając pytania:
   – Czym jest uzależnienie?
   – Jak ono powstaje?
   – Jakie czynności i substancje mogą do niego prowadzić?

Faza realizacyjna:

1. Praca z multimedium („Film”). Uczniowie zapoznają się z pierwszym filmem wyświetlonym przez nauczyciela i wykonują w parach polecenie nr 1: „Porównaj działanie psychostymulantów, halucynogenów oraz psychodelików na ośrodkowy układ nerwowy człowieka”. Następnie rozwiązują polecenie nr 2, w którym mają za zadanie porównać wpływ neuroleptyków i depresantów na zachowanie człowieka. Uczniowie porównują swoje odpowiedzi z inną parą. Wybrane zespoły przedstawiają rozwiązania na forum klasy.

2. Gwiazda pytań. Nauczyciel dzieli uczniów na trzy grupy, a następnie rozdaje każdej z nich schemat „gwiazdy pytań” (zob. materiały pomocnicze). Uczniowie na podstawie e‑materiału oraz innych źródeł mają za zadanie opracować odpowiedzi na pytania widniejące na schemacie. Następnie każdy zespół dopisuje pozostałe, własne pytania i daje je do rozwiązania innej grupie.
   Wybrani przez nauczyciela uczniowie kolejno prezentują wyniki prac swojego zespołu.

Faza podsumowująca:

1. Utrwalenie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel dzieli klasę na 4‑osobowe grupy. Uczniowie rozwiązują ćwiczenia interaktywne od 1 do 6 z sekcji „Sprawdź się”, od najłatwiejszego do najtrudniejszego. Grupa, która poprawnie rozwiąże zadania jako pierwsza, wygrywa.

2. Nauczyciel prosi uczniów o rozwinięcie zdań: „Dziś nauczyłem/nauczyłam się…”, „Zrozumiałem/zrozumiałam, że…”, „Zaskoczyło mnie…”, „Dowiedziałem/dowiedziałam się...”.

Praca domowa:

1. Wykonaj ćwiczenia nr 7 i 8 z sekcji „Sprawdź się”.

2. Dla chętnych: Wykonaj polecenie nr 3 z sekcji „Film”.

Materiały pomocnicze:

• Neil A. Campbell i in., „Biologia Campbella”, tłum. K. Stobrawa i in., Rebis, Poznań 2019.

• „Encyklopedia szkolna. Biologia”, red. Marta Stęplewska, Robert Mitoraj, Wydawnictwo Zielona Sowa, Kraków 2006.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania filmu:

• Uczniowie zapoznają się z filmem i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.