Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autora: Włodzimierz Juśkiewicz
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Zasięgi zlodowaceń na obszarze Polski
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa III
Podstawa programowa
XIII. Związki między elementami środowiska przyrodniczego na wybranych obszarach Polski: gór, wyżyn, nizin, pojezierzy i pobrzeży.
Uczeń:
1) przedstawia cechy rzeźby i wyjaśnia wpływ procesów wewnętrznych i zewnętrznych na ukształtowanie powierzchni głównych jednostek fizycznogeograficznych Polski.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wyjaśnia, czym jest glacjał, interglacjał,
wymienia główne zlodowacenia obszaru Polski,
potrafi ulokować zlodowacenia w czasie i przestrzeni.
Strategie nauczania: asocjacyjna, operacyjna
Metody nauczania: metoda tekstu przewodniego, dyskusja, debata, burza mózgów
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach, praca całego zespołu klasowego
Środki dydaktyczne: podkładowe mapy Polski, zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale, atlasy geograficzne, mapa ścienna Polski
Materiały pomocnicze
Birkenmajer K., Zlodowacenia Antarktydy w kenozoiku, „Kosmos. Problemy Nauk Biologicznych” 1998, t. 47, nr 4, s. 397–407. Dostępne w internecie: kosmos.icm.edu.pl (dostęp 21.10.2021).
Przykładowe mapy/plansze prezentujące zlodowacenia w Polsce:
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć, zadając pytania: Czy uczniowie zwracają uwagę na rzeźbę terenu? Czy byli w okolicy takich miast jak np. Łódź, Toruń, Gdańsk, Olsztyn? Nauczyciel prosi o przypomnienie, jakie formy terenu są charakterystyczne dla obszarów, na których występował lądolód. Czy okolice wymienionych miast są podobne, na czym polegają różnice?
Nauczyciel wyjaśnia, że obszar Polski był zlodowacony kilkukrotnie, ale zasięgi zlodowaceń były różne, informuje, jakie cele będą realizować uczniowie:
poznanie definicji glacjałów, interglacjałów,
poznanie przyczyn zlodowaceń,
analiza zasięgów i ram czasowych zlodowaceń.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o dobranie się w zespoły kilkuosobowe. Każdy z zespołów otrzymuje podkładową mapę Polski, atlas oraz zakreślacze. Nauczyciel przydziela grupom poszczególne zlodowacenia – na podstawie e‑materiału i atlasów uczniowie mają zidentyfikować krainy geograficzne, do których wybrane zlodowacenie dotarło, zaznaczając zasięgi zlodowaceń na mapie.
Po upływie ustalonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują rezultaty pracy, wykorzystując także ścienną mapę Polski.
Następnie uczniowie w grupach zapoznają się z animacją 3D i wykonują polecenia zawarte w tej części e‑materiału. Nauczyciel czuwa nad poprawnością odpowiedzi uczniów.
Faza podsumowująca
Uczniowie indywidualnie bądź w grupach wykonują wskazane przez nauczyciela ćwiczenia z sekcji „Sprawdź się”.
Nauczyciel zadaje uczniom następujące pytania:
Czego dowiedzieliście się z dzisiejszej lekcji?
Co było dla was najciekawsze?
O czym chcielibyście dowiedzieć się więcej?
Następuje krótka dyskusja podsumowująca treści poruszone podczas lekcji. W razie potrzeby prowadzący wyjaśnia kwestie sporne i problematyczne oraz odpowiada na dodatkowe pytania uczniów.
Nauczyciel ocenia pracę uczniów podczas zajęć, biorąc pod uwagę ich zaangażowanie i możliwości.
Praca domowa
Wyjaśnij, czym jest krajobraz staroglacjalny i młodoglacjalny. Opisz związek tych krajobrazów z zasięgiem zlodowaceń na obszarze Polski.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Animacja 3D zawarta w e‑materiale może zostać kontekstowo wykorzystana w trakcie lekcji dotyczącej skutków rzeźbotwórczej działalności lodowców (zakres podstawowy: V. 3) oraz podczas zajęć poświęconych czynnikom kształtującym wybrane krajobrazy (zakres rozszerzony: XIV. 2).