Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Występowanie i formy krasu gipsowego i solnego.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I

PODSTAWA PROGRAMOWA

Zakres rozszerzony: V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.
Uczeń: 5) charakteryzuje zjawiska wietrzenia fizycznego i chemicznego, krasowienia oraz opisuje produkty i formy powstałe w wyniku tych procesów;
8) dostrzega prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk i procesów geologicznych na Ziemi, wykorzystując technologie geoinformacyjne;

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• porównuje proces krasowienia skał węglanowych z krasowieniem gipsów oraz soli,

• wskazuje obszary występowania krasu gipsowego i solnego,

• charakteryzuje formy krasu solnego i gipsowego.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, elementy kuli śnieżnej, plakat/poster, metody operatywne (praca z grafiką interaktywną, tekstem e‑materiału, fotografią, analiza map)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca na forum klasy

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, zdjęcia z kopalni soli w Wieliczce, atlas, mapa fizyczna świata i mapa fizyczna Polski

Materiały pomocnicze

Klimaszewski M., Geomorfologia, Warszawa PWN 1978.

Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne Warszawa 1979.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – przypomnienie procesów wietrzenia fizycznego, chemicznego i biologicznego.

• Przedstawienie uczniom zdjęć z kopalni soli np. w Wieliczce. Nauczyciel zadaje pytania:

  • czy to formy naturalne?

  • czy mogłyby powstać w sposób naturalny?

• Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem wprowadzenia do e‑materiału.

• Pogadanka dotycząca procesów krasowych:

  • jak przebiega proces krasowienia skał?;

  • skały, w których zachodzą te procesy (uczniowie wskazują na mapie fizycznej świata oraz mapie fizycznej Polski przykłady miejsc występowania krasu węglanowego poznanego na poprzedniej lekcji).

• Nauczyciel prosi uczniów, aby - pracując w parach - przedstawili różnice między poznanym już krasowieniem w skałach węglanowych a krasowieniem skał gipsowych czy soli.

• Krótka dyskusja na temat różnic.

• Nauczyciel dzieli uczniów w klasie na dwie duże grupy (dobrze, gdyby liczba uczniów była parzysta).

  • W grupie I – każdy z uczniów indywidualnie na małych kartkach, na podstawie e‑materiału, ma wypisać formy krasu gipsowego z podziałem na powierzchniowe i podziemne oraz miejsca ich występowania w Polsce i na świecie.

  • W grupie II – każdy z uczniów indywidualnie na małych kartkach, na podstawie e‑materiału, ma wypisać formy krasu solnego z podziałem na powierzchniowe i podziemne oraz miejsca ich występowania w Polsce i na świecie.

• Następnie uczniowie łączą się w obrębie swojej grupy w pary – porównują swoje notatki; potem robią to samo w grupach 4 osobowych, 8 osobowych.

• W końcu cała grupa I ustala wspólne informacje – rodzaje form krasu gipsowego oraz wskazuje na mapie Polski i świata miejsca, w których te formy występują.

• Te same działania przeprowadza grupa II na temat krasu solnego.

• Nauczyciel rozdaje obu grupom po dużym arkuszu papieru i prosi o przygotowanie plakatu/posteru przedstawiającego poznane formy krasu.

• Uczniowie muszą zastanowić się nad formą i treścią plakatu – w ocenie pracy uczniów ważne będą zarówno treści, jak i ciekawa forma ich przedstawienia.

• Uczniowie pracują w grupach; na początku wybierają lidera, który będzie przedstawiał rezultat pracy na forum klasy.

• Uczniowie mogą korzystać z fotografii zamieszczonych w e‑materiale celem wzbogacenia swojej prezentacji.

• W trakcie prezentacji uczniowie powinni wskazać na mapie (zwłaszcza Polski) miejsca występowania omawianego rodzaju krasu.

• Grupy prezentują na forum klasy opracowane treści.

• Następnie nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z grafiką interaktywną (w celu utrwalenia poznanych treści).

• Po tym nauczyciel zadaje uczniom pytania – grupy, które opracowały plakat z formami krasu gipsowego odpowiadają na pytania nauczyciela o krasie solnym i odwrotnie, grupy opracowujące formy krasu solnego odpowiadają na pytania z krasu gipsowego (nauczyciel zadaje pytania na forum klasy).

Faza podsumowująca

• Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy, uczniowie indywidualnie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów oraz ich zaangażowanie.

• Ewaluacja zajęć. Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, np. co było dla nich łatwe, trudne, ciekawe, do czego mogą wykorzystać zdobyte informacje.

Praca domowa

• Który kras (węglanowy, gipsowy, solny) jest twoim zdaniem najbardziej atrakcyjny dla turystów? Swoje zdanie uzasadnij.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• grafikę interaktywną można wykorzystać w czasie lekcji dotyczącej procesów wietrzenia z zakresu podstawowego (dział V. 3),

• grafikę interaktywną można wykorzystać również podczas lekcji dotyczącej środowiska przyrodniczego Polski – zakres podstawowy, np. związek budowy geologicznej z cechami ukształtowania powierzchni (dział XIV. 4),

• grafikę interaktywną można wykorzystać podczas lekcji powtórzeniowej z działu V. zakres rozszerzony.