Dla nauczyciela
Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Występowanie i formy krasu gipsowego i solnego.
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa I
PODSTAWA PROGRAMOWA
Zakres rozszerzony: V. Dynamika procesów geologicznych i geomorfologicznych: najważniejsze wydarzenia w dziejach Ziemi, minerały, geneza i wykorzystanie skał, procesy rzeźbotwórcze i ich efekty (wietrzenie, erozja, transport, akumulacja, ruchy masowe), odkrywka geologiczna.
Uczeń: 5) charakteryzuje zjawiska wietrzenia fizycznego i chemicznego, krasowienia oraz opisuje produkty i formy powstałe w wyniku tych procesów;
8) dostrzega prawidłowości w rozmieszczeniu zjawisk i procesów geologicznych na Ziemi, wykorzystując technologie geoinformacyjne;
Kształtowane kompetencje kluczowe
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
porównuje proces krasowienia skał węglanowych z krasowieniem gipsów oraz soli,
wskazuje obszary występowania krasu gipsowego i solnego,
charakteryzuje formy krasu solnego i gipsowego.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa
Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, elementy kuli śnieżnej, plakat/poster, metody operatywne (praca z grafiką interaktywną, tekstem e‑materiału, fotografią, analiza map)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach, praca na forum klasy
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, zdjęcia z kopalni soli w Wieliczce, atlas, mapa fizyczna świata i mapa fizyczna Polski
Materiały pomocnicze
Klimaszewski M., Geomorfologia, Warszawa PWN 1978.
Książkiewicz M., Geologia dynamiczna, Wydawnictwa Geologiczne Warszawa 1979.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – przypomnienie procesów wietrzenia fizycznego, chemicznego i biologicznego.
Przedstawienie uczniom zdjęć z kopalni soli np. w Wieliczce. Nauczyciel zadaje pytania:
czy to formy naturalne?
czy mogłyby powstać w sposób naturalny?
Nauczyciel przedstawia temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z tekstem wprowadzenia do e‑materiału.
Pogadanka dotycząca procesów krasowych:
jak przebiega proces krasowienia skał?;
skały, w których zachodzą te procesy (uczniowie wskazują na mapie fizycznej świata oraz mapie fizycznej Polski przykłady miejsc występowania krasu węglanowego poznanego na poprzedniej lekcji).
Nauczyciel prosi uczniów, aby - pracując w parach - przedstawili różnice między poznanym już krasowieniem w skałach węglanowych a krasowieniem skał gipsowych czy soli.
Krótka dyskusja na temat różnic.
Nauczyciel dzieli uczniów w klasie na dwie duże grupy (dobrze, gdyby liczba uczniów była parzysta).
W grupie I – każdy z uczniów indywidualnie na małych kartkach, na podstawie e‑materiału, ma wypisać formy krasu gipsowego z podziałem na powierzchniowe i podziemne oraz miejsca ich występowania w Polsce i na świecie.
W grupie II – każdy z uczniów indywidualnie na małych kartkach, na podstawie e‑materiału, ma wypisać formy krasu solnego z podziałem na powierzchniowe i podziemne oraz miejsca ich występowania w Polsce i na świecie.
Następnie uczniowie łączą się w obrębie swojej grupy w pary – porównują swoje notatki; potem robią to samo w grupach 4 osobowych, 8 osobowych.
W końcu cała grupa I ustala wspólne informacje – rodzaje form krasu gipsowego oraz wskazuje na mapie Polski i świata miejsca, w których te formy występują.
Te same działania przeprowadza grupa II na temat krasu solnego.
Nauczyciel rozdaje obu grupom po dużym arkuszu papieru i prosi o przygotowanie plakatu/posteru przedstawiającego poznane formy krasu.
Uczniowie muszą zastanowić się nad formą i treścią plakatu – w ocenie pracy uczniów ważne będą zarówno treści, jak i ciekawa forma ich przedstawienia.
Uczniowie pracują w grupach; na początku wybierają lidera, który będzie przedstawiał rezultat pracy na forum klasy.
Uczniowie mogą korzystać z fotografii zamieszczonych w e‑materiale celem wzbogacenia swojej prezentacji.
W trakcie prezentacji uczniowie powinni wskazać na mapie (zwłaszcza Polski) miejsca występowania omawianego rodzaju krasu.
Grupy prezentują na forum klasy opracowane treści.
Następnie nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z grafiką interaktywną (w celu utrwalenia poznanych treści).
Po tym nauczyciel zadaje uczniom pytania – grupy, które opracowały plakat z formami krasu gipsowego odpowiadają na pytania nauczyciela o krasie solnym i odwrotnie, grupy opracowujące formy krasu solnego odpowiadają na pytania z krasu gipsowego (nauczyciel zadaje pytania na forum klasy).
Faza podsumowująca
Nauczyciel wprowadza uczniów do ćwiczeń w e‑materiale – w zależności od tempa pracy, uczniowie indywidualnie wykonują kilka wskazanych przez nauczyciela ćwiczeń.
Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami – ocenia pracę uczniów oraz ich zaangażowanie.
Ewaluacja zajęć. Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, np. co było dla nich łatwe, trudne, ciekawe, do czego mogą wykorzystać zdobyte informacje.
Praca domowa
Który kras (węglanowy, gipsowy, solny) jest twoim zdaniem najbardziej atrakcyjny dla turystów? Swoje zdanie uzasadnij.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
grafikę interaktywną można wykorzystać w czasie lekcji dotyczącej procesów wietrzenia z zakresu podstawowego (dział V. 3),
grafikę interaktywną można wykorzystać również podczas lekcji dotyczącej środowiska przyrodniczego Polski – zakres podstawowy, np. związek budowy geologicznej z cechami ukształtowania powierzchni (dział XIV. 4),
grafikę interaktywną można wykorzystać podczas lekcji powtórzeniowej z działu V. zakres rozszerzony.