Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Św. Tomasz: część 1. Wiedza i wiara, drogi do Boga

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji.

Cele operacyjne. Uczeń:

• charakteryzuje poglądy św. Tomasza z Akwinu dotyczące wiary i rozumu;

• dokonuje analizy dowodów na istnienie Boga św. Tomasza z Akwinu;

• definiuje pojęcia „istoty” i „istnienia” w filozofii św. Tomasza z Akwinu;

• przeprowadza dowód na istnienie Boga.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm;

• nauczanie wyprzedzające.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zapoznanie się z multimedium w sekcji „Film”.

Faza wprowadzająca:

1. Nauczyciel loguje się na platformie i na tablicy interaktywnej lub za pomocą rzutnika wyświetla stronę tytułową e‑materiału. Następnie prosi wybraną osobę o odczytanie tematu lekcji oraz celów. Wspólne ustalenie kryteriów sukcesu.

2. Krótka rozmowa wprowadzająca w temat lekcji: Zastanów się, czy odpowiadając na pytanie o istnienie Boga można zmienić „wierzę” na „wiem”.

Faza realizacyjna:

1. Drama. Nauczyciel prosi klasę, aby podzieliła się na czteroosobowe zespoły. Informuje uczniów, że będą pracować metodą dramy i wyjaśnia jej zasady:
   a. Przedstawia temat: Wywiady arcymistrzowskie. Św. Tomasz z Akwinu. Zadaniem każdej grupy będzie przygotowanie krótkiego reportażu lub fragmentu programu informacyjnego.
   b. Przedstawia technikę dramy: Wyjaśnia, że uczniowie wcielą się w różne role. Członkowie każdego zespołu zdecydują, jaką chcą przyjąć rolę (np. dziennikarza‑komentatora w studiu telewizyjnym, dziennikarza przeprowadzającego wywiad, osoby, z którą będzie przeprowadzany wywiad) – może ich być dwoje.
   c. Nauczyciel przekazuje instrukcje dotyczące sposobu wykonania zadań – każda z osób odgrywających rolę ma określone zadania (np. komentator w studiu odpowiada za rzetelną i merytoryczną informację, dziennikarz przeprowadzający wywiad za przygotowanie interesujących pytań, osoba, z którą przeprowadzany jest wywiad, w jak największym stopniu powinna wczuć się w swoją rolę itp),
   d. Następnie każda grupa odgrywa swoją scenkę na forum klasy.
   Nauczyciel informuje, ile czasu grupy mają na przygotowanie dramy i jak długo mogą trwać scenki. Uczniowie wraz z nauczycielem oglądają przygotowane przez grupy prezentacje. Po zakończeniu prezentacji uczniowie dzielą się wrażeniami, dyskutują, oceniają kolegów. Nauczyciel również podsumowuje występy uczniów.

2. Praca z multimedium. Nauczyciel wyświetla na tablicy interaktywnej materiał z sekcji „Ilustracja interaktywna”, a następnie odczytuje polecenia:
   – Wskaż główną tezę każdej z „dróg” i przedstaw argumentację, za pomocą której filozof uzasadnia poczynione założenia oraz dochodzi do wykazania istnienia Boga.
   – Jakie są dowody św. Anzelma i św. Tomasza na istnienie Boga? Jakie podstawowe różnice w ich konstrukcji można wskazać?
   Uczniowie pracują w parach, analizując treść zadania, dyskutując i zapisując wnioski. Wybrane grupy omawiają swoje rozwiązanie i spostrzeżenia na forum klasy.

3. Praca z drugim multimedium. Uczniowie zapoznają się z materiałem w sekcji „Film”. Każdy uczeń pracuje indywidualnie, samodzielnie przygotowując odpowiedzi do poleceń:
   – Na podstawie filmu wiedzy omów dwa znaczenia terminu scholastyka.
   – Dlaczego stosowanie spekulacji filozoficznej sprawiło, że projekt scholastyczny został zakończony?
   Po wyznaczonym przez nauczyciela czasie wybrani lub chętni uczniowie odczytują swoje propozycje. Nauczyciel komentuje rozwiązania uczniów.

Faza podsumowująca:

1. W ramach podsumowania uczniowie wykonują ćwiczenia nr 1–3 z zakładki „Ilustracja interaktywna”.

2. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Czy twoim zdaniem istnienie Boga można udowodnić? Spróbuj taki dowód przeprowadzić.

Materiały pomocnicze:

• Woleński Jan, Wiara, wiedza i istnienie boga, dostępny w internecie: http://www.humanizm.net.pl/janw.htm.

• Chenu Marie‑Dominique, Wstęp do filozofii św. Tomasza z Akwinu, przeł. H. Rosnerowa, Kęty 2001.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Uczniowie zapoznają się z multimedium w sekcji „Ilustracja interaktywna” i przygotowują do niego pytania. Następnie zadają je sobie nawzajem, sprawdzając stopień przyswojenia jego treści.