Dla nauczyciela
SCENARIUSZ LEKCJI
Imię i nazwisko autorki: Anna Ruszczyk
Przedmiot: geografia
Temat zajęć: Skutki zmian w holocenie związane z działalnością człowieka
Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres rozszerzony, klasa IV
Podstawa programowa
XVIII. Problemy środowiskowe współczesnego świata: tropikalne cyklony, trąby powietrzne, sztormy, powodzie, tsunami, erozja gleb, wulkanizm, wstrząsy sejsmiczne, powstawanie lejów krasowych, zmiany klimatu, pustynnienie, zmiany zasięgu lodowców, ograniczone zasoby wody na Ziemi, zagrożenia georóżnorodności i bioróżnorodności.
Uczeń:
7) dyskutuje na temat wpływu deforestacji i innych czynników na zmiany klimatu na Ziemi oraz proponuje działania służące ograniczaniu tych zmian.
Kształtowane kompetencje kluczowe:
kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,
kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,
kompetencje cyfrowe,
kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.
Cele operacyjne
Uczeń:
wymienia najważniejsze skutki zmian w środowisku związane z działalnością człowieka,
przedstawia argumenty dotyczące wpływu deforestacji i innych czynników na zmiany klimatu na Ziemi,
wymienia propozycje działań służących ograniczaniu tych zmian.
Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa, operacyjna
Metody nauczania: burza mózgów, dyskusja, mapa myśli/plakat, metody operatywne (analiza fotografii, tekstu, gra dydaktyczna)
Formy zajęć: praca indywidualna, praca w grupach
Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, karteczki samoprzylepne, fotografie przedstawiające np. deforestację, erozję gleb, pustynnienie
Materiały pomocnicze
Popkiewicz M., Kardaś A., Malinowski S., Nauka o klimacie, Wydawnictwo Sonia Draga, Wydawnictwo Nieoczywiste, Warszawa 2019.
Wójcik J., Antropogeniczne zmiany środowiska przyrodniczego Ziemi, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2020.
PRZEBIEG LEKCJI
Faza wprowadzająca
Czynności organizacyjne.
Nauczyciel rozdaje uczniom karteczki samoprzylepne i prosi, aby podali przykłady działań człowieka, które ich zdaniem najbardziej zmieniają środowisko przyrodnicze Ziemi (burza mózgów).
Analiza przykładów, grupowanie, dyskusja – dlaczego uczniowie wybrali takie przykłady?
Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.
Faza realizacyjna
Nauczyciel inicjuje dyskusję nad skutkami wymienionych wcześniej działań człowieka.
W dyskusji uczniowie mają przypomnieć skutki: wzrost efektu cieplarnianego, dziury ozonowej, kwaśnych opadów, pustynnienia terenów, wylesiania, erozji gleb, eutrofizacji wód - nauczyciel może naprowadzać dyskusję, przedstawiając schematy, fotografie wybranych skutków (np. wylesianie, pustynnienie, erozja gleb, zarastające jezioro).
Nauczyciel zadaje pytania: czy te zmiany są nieodwracalne? czy można coś zrobić, aby zmniejszyć te skutki? dlaczego powinniśmy się starać zmniejszać wymienione skutki?
W dyskusji powinno pojawić się stwierdzenie, że wymieniane skutki są od siebie zależne (np. niektóre mają podobne przyczyny, jedne są skutkiem innych); większość wpływa na klimat – w skali lokalnej lub globalnej.
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy – zadaniem uczniów jest zapisanie zależności (w postaci ciągu przyczynowo–skutkowego) wpływu deforestacji i innych poznanych czynników na zmiany klimatu na Ziemi.
Uczniowie mogą wybrać czynnik, który przeanalizują i utworzą ciąg przyczynowo‑skutkowy.
Nauczyciel prosi, aby uczniowie zwrócili uwagę na wpisywane przyczyny – uwzględnili odpowiedzi na pytania: czy ich skutki zawsze są takie same? czy człowiek może podjąć działania służące ograniczaniu tych zmian (skutków)?
Po upływie określonego przez nauczyciela czasu uczniowie prezentują efekty pracy w grupach (przedstawiają ciągi przyczynowo–skutkowe).
Możliwa dyskusja po każdym omówionym ciągu (jeżeli są pytania, uzupełnienia).
Po ostatniej prezentacji nauczyciel prosi uczniów o odpowiedź do polecenia: Podaj propozycje działań służących ograniczaniu zmian klimatu na Ziemi.
Faza podsumowująca
Utrwalenie materiału przy pomocy gry edukacyjnej i ćwiczeń znajdujących się w e‑materiale.
Nauczyciel podsumowuje realizację założonych celów lekcji – ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.
Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – mówią, co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.
Praca domowa
Oceń stopień przekształcenia środowiska w okolicy Twojego miejsca zamieszkania. Wymień propozycje działań służących ograniczaniu dalszych zmian w tym środowisku.
Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium
Grę edukacyjną można wykorzystać na lekcjach dotyczących np. współodpowiedzialności za stan środowiska przyrodniczego Ziemi (zakres podstawowy: XIII. 10). Można ją wykorzystać również na lekcjach powtórzeniowych dotyczących zależności między elementami środowiska przyrodniczego (zakres rozszerzony: XVII, XVIII).