Dla nauczyciela

Numer e‑materiału: 3.2.14.6

Imię i nazwisko autora: Lena Wilkiewicz

Przedmiot: Język obcy nowożytny – język niemiecki

Temat zajęć: Den Flüchtlingen in der Schule helfen / Pomóc uchodźcom w szkole

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, klasa II, zakres podstawowy, poziom językowy B1+/B2

Cel ogólny lekcji:

Umiejętność wypowiadania się na tematy zaangażowane społecznie, jak problem uchodźców.

Podstawa programowa:

Podstawa programowa – wariant III.1.P Język obcy nowożytny nauczany jako pierwszy (kontynuacja 1. języka obcego nowożytnego ze szkoły podstawowej – kształcenie w zakresie podstawowym)
Cele kształcenia – wymagania ogólne
I. Znajomość środków językowych. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie tematów wskazanych w wymaganiach szczegółowych.
II. Rozumienie wypowiedzi. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności, wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka, a także wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
III. Tworzenie wypowiedzi. Uczeń samodzielnie tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne oraz proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne, w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
IV. Reagowanie na wypowiedzi. Uczeń uczestniczy w rozmowie i reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach oraz reaguje w formie prostego tekstu pisanego w typowych sytuacjach w zakresie opisanym w wymaganiach szczegółowych.
Treści nauczania – wymagania szczegółowe
I. Uczeń posługuje się dość bogatym zasobem środków językowych (leksykalnych, gramatycznych, ortograficznych oraz fonetycznych), umożliwiającym realizację pozostałych wymagań ogólnych w zakresie następujących tematów:
14) państwo i społeczeństwo (np. wydarzenia i zjawiska społeczne, urzędy, organizacje społeczne i międzynarodowe, problemy współczesnego świata).
II. Uczeń rozumie wypowiedzi ustne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. rozmowy, wiadomości, komunikaty, ogłoszenia, instrukcje, relacje, wywiady, dyskusje, prelekcje), wypowiadane w naturalnym tempie, w standardowej odmianie języka:
2) określa główną myśl wypowiedzi lub fragmentu wypowiedzi;
4) określa kontekst wypowiedzi (np. formę, czas, miejsce, sytuację, uczestników);
5) znajduje w wypowiedzi określone informacje;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w wypowiedzi;
III. Uczeń rozumie wypowiedzi pisemne o umiarkowanym stopniu złożoności (np. listy, e‑mail, SMS‑y, kartki pocztowe, napisy, broszury, ulotki, jadłospisy, ogłoszenia, rozkłady jazdy, instrukcje, komiksy, artykuły, teksty narracyjne, recenzje, wywiady, wpisy na forach i blogach, teksty literackie):
2) określa intencje nadawcy/autora tekstu;
3) określa kontekst wypowiedzi (np. nadawcę, odbiorcę, formę tekstu, czas, miejsce, sytuację);
4) znajduje w tekście określone informacje;
7) wyciąga wnioski wynikające z informacji zawartych w tekście;
IV. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne, w miarę płynne wypowiedzi ustne:
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;
6) wyraża i uzasadnia swoje opinie i poglądy, przedstawia i ustosunkowuje się do opinii i poglądów innych osób;
V. Uczeń tworzy proste, spójne i logiczne wypowiedzi pisemne (np. notatkę, ogłoszenie, zaproszenie, życzenia, wiadomość, SMS, kartkę pocztową, e‑mail, historyjkę, list prywatny, życiorys, CV, list motywacyjny, wpis na blogu):
1) opisuje ludzi, zwierzęta, przedmioty, miejsca i zjawiska;
2) opowiada o czynnościach, doświadczeniach i wydarzeniach z przeszłości i teraźniejszości;
3) przedstawia fakty z przeszłości i teraźniejszości;
7) wyraża i opisuje uczucia i emocje;
VI. Uczeń reaguje ustnie w typowych, również w miarę złożonych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia;
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość;
5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;
VII. Uczeń reaguje w formie prostego tekstu pisanego (np. wiadomość, SMS, list prywatny, formularz, e‑mail, komentarz, wpis na czacie/forum) w typowych sytuacjach:
3) uzyskuje i przekazuje informacje i wyjaśnienia (np. wypełnia formularz/ankietę);
4) wyraża swoje opinie i uzasadnia je, pyta o opinie, zgadza się lub nie zgadza się z opiniami innych osób, wyraża wątpliwość;
5) wyraża i uzasadnia swoje upodobania, preferencje, intencje i pragnienia, pyta o upodobania, preferencje, intencje i pragnienia innych osób;
13) wyraża uczucia i emocje (np. radość, smutek, niezadowolenie, złość, zdziwienie, nadzieję, obawę, współczucie);
VIII. Uczeń przetwarza tekst ustnie lub pisemnie:
1) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje zawarte w materiałach wizualnych (np. wykresach, mapach, symbolach, piktogramach) lub audiowizualnych (np. filmach, reklamach);
2) przekazuje w języku obcym nowożytnym lub w języku polskim informacje sformułowane w tym języku obcym;
3) przekazuje w języku obcym nowożytnym informacje sformułowane w języku polskim;
IX. Uczeń posiada:
1) podstawową wiedzę o krajach, społeczeństwach i kulturach społeczności, które posługują się danym językiem obcym nowożytnym oraz o kraju ojczystym, z uwzględnieniem kontekstu lokalnego, europejskiego i globalnego;
2) świadomość związku między kulturą własną i obcą oraz wrażliwość międzykulturową.
X. Uczeń dokonuje samooceny i wykorzystuje techniki samodzielnej pracy nad językiem (np. korzystanie ze słownika, poprawianie błędów, prowadzenie notatek, stosowanie mnemotechnik, korzystanie z tekstów kultury w języku obcym nowożytnym).
XII. Uczeń korzysta ze źródeł informacji w języku obcym nowożytnym (np. z encyklopedii, mediów, instrukcji obsługi), również za pomocą technologii informacyjno‑komunikacyjnych.
XIII. Uczeń stosuje strategie komunikacyjne (np. domyślanie się znaczenia wyrazów z kontekstu, identyfikowanie słów kluczy lub internacjonalizmów) i strategie kompensacyjne, w przypadku gdy nie zna lub nie pamięta wyrazu (np. upraszczanie formy wypowiedzi, zastępowanie innym wyrazem, opis, wykorzystywanie środków niewerbalnych).
XIV. Uczeń posiada świadomość językową (np. podobieństw i różnic między językami).

Kształtowane kompetencje kluczowe:

  • kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

  • kompetencje w zakresie wielojęzyczności,

  • kompetencje cyfrowe,

  • kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne:

Uczeń:

  • wyjaśnia, kogo określa się mianem uchodźcy;

  • wymienia przyczyny ucieczki z kraju ojczystego;

  • opowiada o możliwościach wsparcia uchodźców w swojej lub innych szkołach.

Cele motywacyjne:

Uczeń:

  • dostrzega powiązania między nauką języka niemieckiego a innymi przedmiotami szkolnymi;

  • ma możliwość samodzielnej pracy nad językiem;

  • otrzymuje informację zwrotną o postępach;

  • uczy się o sprawach, które dotyczą otaczającego go świata;

  • uczy się sztuki przemawiania i argumentowania;

  • wykorzystuje i rozwija kreatywność.

Strategie uczenia się:

strategie pamięciowe:

  • stosowanie mnemotechnik – używanie obrazu i dźwięku obok słów (wykorzystywanie skojarzeń wzrokowych, stosowanie słów kluczowych, wprowadzanie wyrazów i zwrotów do kontekstu sytuacyjnego, odtwarzanie dźwięków z pamięci, porównywanie dźwięków z naszego języka do dźwięków języka, którego się uczymy);

strategie kognitywne:

  • stosowanie technik generatywnych – zadawanie pytań, robienie notatek, powtarzanie zdań na głos;

  • stosowanie technik strukturalnych – wybieranie najistotniejszych elementów, czytanie tekstu tylko dla jego ogólnego zrozumienia, czytanie lub słuchanie w celu znalezienia określonych szczegółów;

strategie kompensacyjne:

  • używanie języka pomimo braku wiedzy w zakresie słownictwa i gramatyki;

  • odgadywanie znaczenia tekstów słuchanych i czytanych (używanie wskazówek językowych – niektórych znanych wyrazów, zwrotów z języka polskiego bądź obcego i domyślanie się treści w języku niemieckim);

  • pokonywanie ograniczeń w pisaniu poprzez np. tworzenie nowych słów, użycie synonimów, antonimów, tworzenie parafrazy;

strategie społeczne:

  • prośba o wyjaśnienie, powtórzenie, o poprawienie błędów;

  • współpraca z kolegami na tym samym poziomie oraz z zaawansowanymi użytkownikami języka niemieckiego.

Metody i formy nauczania:

  • podejście humanistyczne;

  • podejście komunikacyjne;

  • podająca: pogadanka, opis, praca z tekstem źródłowym, wyjaśnianie;

  • dyskusja dydaktyczna: burza mózgów;

  • programowana: z użyciem komputera, techniki multimedialne.

Formy zajęć:

  • praca indywidualna,

  • praca w grupie,

  • plenum,

  • praca w parach.

Środki dydaktyczne potrzebne do realizacji lekcji:

  • komputer (np. laptop) z dostępem do Internetu,

  • słowniczek,

  • zdjęcia obrazujące zburzony budynek, wojnę, wyjazd,

  • tekst źródłowy,

  • multimedium (plik audio),

  • zestaw ćwiczeń interaktywnych.

Przebieg lekcji:

a) Faza wprowadzająca

  • Nauczyciel prezentuje uczniom przygotowane wcześniej trzy zdjęcia: zdjęcie przedstawiające np. zburzony w wyniku działań wojennych budynek (lub inne obrazujące wojnę, przemoc), zdjęcie osoby chowającej się, skulonej, chroniącej się lub uciekającej przed czymś oraz zdjęcie symbolizujące podróż, wyjazd (może to być łódź, walizka, droga). Następnie nauczyciel pyta uczniów, co może łączyć ze sobą te trzy zdjęcia oraz czy domyślają się, jaki temat będzie poruszany na lekcji.

  • Nauczyciel prosi uczniów o sprecyzowanie hasła Flüchtlinge, a następnie o podanie przyczyn (im znanych, na podstawie ich wiedzy), dla których ludzie opuszczają swoją ojczyznę.

  • Nauczyciel zapisuje wymienione przez uczniów przyczyny w widocznym miejscu, by w późniejszej części lekcji uczniowie mogli się do nich odnieść, np. w formie krótkiego komentarza, refleksji lub zaplanowanej dyskusji (burza mózgów).

b) Faza realizacyjna

  • Uczniowie zapoznają się z tekstem źródłowym Auf der Suche nach einem besseren Leben. W razie konieczności korzystają z dodatkowej pomocy, np. wyrazów i zwrotów zamieszczonych w słowniczku. Nauczyciel wspiera uczniów, odpowiadając na pytania dotyczące słownictwa.

  • Uczniowie dobierają się w pary i sprawdzają stopień zrozumienia treści tekstu: dopasowują brakujące fragmenty tekstu do odpowiednich luk w tekście, zaznaczają wypowiedzi zgodne z treścią tekstu, zastępują wyrazy innymi (Übung 1–3 z sekcji Przeczytaj).

  • Nauczyciel dzieli uczniów na grupy trzy-, czteroosobowe i poleca im, aby zastanowili się i udzielili pisemnej odpowiedzi na następujące pytania: 1. Wie werden Flüchtlinge bei der Ankunft unterstützt? 2. Aus welchen Ländern kommen die Flüchtlinge, deren Zielland Deutschland ist? 3. Warum kommen Flüchtlinge nach Deutschland? (Übung 4 w części Przeczytaj). Grupy prezentują swoje odpowiedzi na forum klasy.

  • W kolejnym etapie uczniowie zapoznają się z tekstem pliku audio Willkommensklassen – Willkommensschüler. Nauczyciel prosi uczniów o zwrócenie uwagi na tytuł nagrania oraz na zdjęcie w części Plik audio i pyta: Wie versteht ihr den Titel der Aufnahme? Was verbindet den Titel mit dem Foto? Chętni uczniowie wypowiadają się na forum klasy.

  • Następnie uczniowie słuchają wypowiedzi lektora. Nauczyciel zatrzymuje nagranie i pyta uczniów, czy ich przypuszczenia odnośnie do treści nagrania były trafne. Wybrane osoby udzielają odpowiedzi.

  • Uczniowie słuchają wypowiedzi dwóch uczniów oraz sprawdzają stopień zrozumienia treści nagrania, wykorzystując do tego Übung 1–3 w części Plik audio: zaznaczają informację zgodną z treścią nagrania, dopasowują, do kogo odnosi się dana wypowiedź, łączą wyrażenia w pary.

  • W ramach podsumowania pracy z nagraniem nauczyciel pyta uczniów, np. w jakich projektach uczestniczyli, czy któraś z wymienionych w nagraniu form pomocy uchodźcom jest im znana lub czy którąś z nich uważają za efektywną. Uczniowie udzielają odpowiedzi. Nauczyciel może w tej części lekcji wykorzystać Übung 4 w części Plik audio. Uczniowie piszą o swoich doświadczeniach dotyczących uchodźców, a następnie osoby wskazane przez nauczyciela odczytują swoje wypowiedzi na forum klasy.

c) Faza podsumowująca

  • Uczniowie w parach piszą krótki tekst o możliwościach wsparcia uchodźców. Teksty odczytują na forum klasy.

  • W ramach podsumowania lekcji uczniowie planują wspólnie, jako społeczność szkolna, projekt wsparcia uchodźców w swoim środowisku lokalnym lub szkolnym.

Materiały pomocnicze:

Indeks górny s1 Źródło: dostępny w internecie: https://de.statista.com/statistik/daten/studie/154287/umfrage/hauptherkunftslaender-von-asylbewerbern/ [dostęp 27.03.2023]. Indeks górny koniec

Indeks górny s2 Źródło: dostępny w internecie: https://de.statista.com/statistik/daten/studie/76095/umfrage/asylantraege-insgesamt-in-deutschland-seit-1995 [dostęp 27.03.2023]. Indeks górny koniec

Uczniowie mogą pracować także z tekstem autentycznym i skorzystać np. z powyższych linków do strony internetowej, która zawiera informacje statystyczne na temat uchodźców w Niemczech. Może być ona podstawą do głębszej analizy zagadnienia, w postaci np. dyskusji panelowej o migracji ludności, obserwacji, jak zmieniała się liczba imigrantów w ciągu ostatnich lat, oraz szerszego omówienia przyczyn tego zjawiska. Nauczyciel może wykorzystać statystyki do wprowadzenia zwrotów w języku niemieckim używanych w analizie wykresów i grafik. W tekście autentycznym uczniowie szukają informacji spójnych z zagadnieniami poruszanymi w e‑materiale, a także nowych treści, które pomogą im w formułowaniu własnej wypowiedzi na temat migracji.

Praca domowa

Uczniowie piszą krótką wypowiedź na temat: Z jakimi trudnościami i problemami może borykać się młody uchodźca w obcym kraju? Jakie emocje i uczucia mogą mu towarzyszyć? (Aufgabe 8 w części Sprawdź się).

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania pliku audio:

  • przed lekcją: zapoznanie się z tematem i nowym słownictwem, zaciekawienie omawianym zagadnieniem, odgadnięcie tematu lekcji; uczniowie przygotowują na podstawie tytułu pliku audio fiszki do tematu;

  • w trakcie lekcji: wykorzystanie jako bazy leksykalnej do wykonywania ćwiczeń, inspiracja do wypowiedzi pisemnych lub ustnych, jako forma słowniczka; transkrypcja tekstu nagrania może posłużyć jako tekst do analizy struktury gramatycznej poznanej w tej lekcji; uczniowie w parach przygotowują pytania do wywiadu z uchodźcami;

  • po lekcji: wykorzystanie do powtórzenia słownictwa, jako pomoc do wykonania zadania domowego; zadaniem uczniów może być wyszukanie w internecie na podstawie treści nagrania podobnych wypowiedzi uczniów z doświadczeniem migracyjnym lub informacji o funkcjonowaniu klas powitalnych.

Indeks górny Źródło: Contentplus.pl Sp. z o.o., licencja: CC BY‑SA 3.0 Indeks górny koniec

Słownik