Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Poziom umieralności i najczęstsze przyczyny zgonów w Polsce.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

PODSTAWA PROGRAMOWA

XV. Społeczeństwo i gospodarka Polski: rozmieszczenie ludności i struktura demograficzna, saldo migracji, struktura zatrudnienia i bezrobocie, urbanizacja i sieć osadnicza, warunki rozwoju rolnictwa, restrukturyzacja przemysłu, sieć transportowa, atrakcyjność turystyczna. 
Uczeń: 2) analizuje strukturę demograficzną ludności Polski na podstawie danych liczbowych oraz piramidy wieku i płci; 3) analizuje, na podstawie źródeł informacji geograficznej, zmiany liczby ludności, przyrostu naturalnego i rzeczywistego ludności Polski oraz prognozuje skutki współczesnych przemian demograficznych w Polsce dla rozwoju społeczno‑gospodarczego kraju.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• określa przeciętną dalszą długość trwania życia w Polsce,

• podaje główne przyczyny zgonów w Polsce,

• uzasadnia tendencje zmian w przyczynach zgonów,

• ocenia ryzyko śmierci i jej przyczyny według struktury wieku i płci,

• przedstawia regionalne zróżnicowanie przyczyn zgonów w Polsce.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: pogadanka, dyskusja, mapa myśli, metody operatywne (praca z grafiką interaktywną i tekstem e‑materiału)

Formy zajęć: praca indywidualna, praca grupowa, praca zbiorowa

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał

Materiały pomocnicze:

Jagielski A., Geografia ludności, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1978.

bdl.stat.gov.pl - grupa urodzenia i zgony

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Czynności organizacyjne, ewentualne sprawdzenie pracy domowej.

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć. Przeprowadza pogadankę: od jakich czynników zależy długość naszego życia?, ile lat może przeżyć człowiek?, czy możemy wydłużyć ten czas?.

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi uczniów, aby utworzyli 5 grup.

• Każda grupa otrzymuje: zadania do opracowania i przedstawienia na mapie myśli, arkusz papieru do tworzenia mapy myśli, pisaki.

• Nauczyciel objaśnia, że grupy opracowują zadania, korzystając z e‑materiału i podręcznika.

• Uczniowie zapoznają się z wybraną częścią e‑materiału i opracowują mapę myśli.

Zadania dla grup:

1 – Przeciętne dalsze trwanie życia: Ćwiczenie z bloku tekstowego - odszukaj na wykresie przeciętnego trwania życia rok urodzenia twoich dziadków, rodziców oraz twój własny. Zwróć uwagę na długość życia kobiet oraz mężczyzn. Sformułuj wniosek dotyczący tendencji zmian długości przeciętnego trwania życia od czasu urodzenia twoich dziadków do dziś.

2 – Umieralność w Polsce: Dokonaj analizy mapy w e‑materiale dotyczącej umieralności w Polsce. W których województwach zgonów jest najwięcej, w których najmniej? Jak wyglądają różnice między liczbą zgonów mężczyzn i kobiet w poszczególnych województwach? Z czego mogą wynikać te różnice? Wyjaśnij termin: nadumieralność mężczyzn.

3 – Główne grupy chorób zagrażających Polakom: Wyjaśnij terminy: choroby cywilizacyjne i choroby społeczne. Przedstaw grupy chorób, jakie zagrażają życiu Polaków. Na podstawie diagramów w e‑materiale wykonaj ćwiczenie - Dla każdego z podanych lat uszereguj przyczyny zgonów w kolejności od najczęściej występującej. Porównaj przyczyny zgonów, wskaż te schorzenia, których udział w wielkości zgonów w Polsce wzrósł lub zmalał (przedstaw tendencje zmian).

4 – Główne grupy chorób zagrażających Polakom: Przedstaw grupy chorób najbardziej zagrażające życiu Polaków. Wymień, które z naszych codziennych zachowań czy nawyków mogą tłumaczyć udział tych chorób wśród głównych powodów śmierci Polaków. Zaproponuj działania profilaktyczne.

5 – Przyczyny zgonów według wieku i płci: Przedstaw przyczyny zgonów ludzi młodych, w średnim wieku i w wieku podeszłym – oceń ryzyko śmierci. Czy te same przyczyny jednakowo dotyczą kobiet i mężczyzn? Zaproponuj działania zmniejszające ryzyko zgonów w każdej z grup wiekowych (ludzie młodzi, w średnim wieku i w wieku podeszłym).

• Nauczyciel wspiera uczniów, wyjaśnia ewentualne trudności.

• Po upływie wyznaczonego przez nauczyciela czasu przedstawiciele poszczególnych grup przedstawiają odpowiedzi na podane zadania, prezentując mapy myśli.

• Po omówieniu wszystkich prac nauczyciel inicjuje krótką dyskusję – głównie na temat przedstawionych propozycji działań profilaktycznych (grupa 4 i 5).

• Następnie nauczyciel prosi, aby uczniowie zapoznali się z grafiką interaktywną.

• Dyskusja na forum klasy na temat przyczyn zgonów w poszczególnych województwach w Polsce.

Faza podsumowująca

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami - ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie w dyskusję na forum i w pracę w grupach.

• Następnie nauczyciel wprowadza do fazy ćwiczeń na podstawie poznanego materiału - uczniowie indywidualnie wykonują wybrane przez nauczyciela ćwiczenia z e–materiału.

• Uczniowie omawiają ćwiczenia, nauczyciel w razie potrzeby wspiera ich, wyjaśnia trudności.

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami – co było łatwe, trudne, ciekawe, jakie są możliwości zastosowania zdobytej wiedzy.

Praca domowa

• Zaproponuj kilka zmian w codziennym życiu swojej rodziny, które mogą zaowocować wydłużeniem czasu trwania życia jej członków.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• Grafikę interaktywną można wykorzystać w toku lekcji dotyczących przemian demograficznych na świecie (zakres podstawowy VIII. 2).

• Grafikę interaktywną uczeń może wykorzystać do samodzielnego powtórzenia wiedzy z działu XV. Społeczeństwo Polski. (zakres podstawowy).