Autor: Katarzyna Maćkowska

Temat: Kurs logiki: lekcja 20. Istota definicji: najważniejsze rodzaje definicji

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum, zakres rozszerzony

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje obywatelskie;

• kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele lekcji. Uczeń:

• charakteryzuje najważniejsze rodzaje definicji;

• wykorzystuje różne definicje w praktyce;

• analizuje filozoficzne problemy z definiowaniem wyrażeń.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• ćwiczeń przedmiotowych;

• z użyciem komputera;

• dyskusja.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Nauczyciel prosi uczniów o zaproponowanie całkiem nowego przedmiotu nauczania w szkole oraz przygotowanie definicji wyznaczającej, czym powinien się ten przedmiot zajmować.

Faza wprowadzająca:

1. Podanie tematu i celu lekcji.

2. Nauczyciel prosi wybranych uczniów o prezentację pracy domowej. Następnie komentuje podane przykłady definicji, wskazując, które z nich są raczej sprawozdawcze, a które raczej projektujące.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel dobiera uczniów w pary. Każda para ma za zadanie, nie korzystając z żadnych pomocy, podać definicję wyrażenia „afera”.

2. Kolejne pary podają swoje definicje. Pozostałe pary oceniają każdą kolejną wypowiedź w tajnym głosowaniu pod kątem trafności i zwięzłości – oba kryteria w skali 1‑10. Po podaniu swoich definicji przez wszystkich uczniów nauczyciel podaje wyniki.

3. Uczniowie zapoznają się z treścią e‑materiału. Nauczyciel komentuje najważniejsze punkty upewniając się, czy uczniowie dobrze je rozumieją.

4. Nauczyciel przypomina kolejne definicje „afery” podawane przez uczniów na początku lekcji i komentuje je prosząc przy tym resztę klasy o przyporządkowanie ich do odpowiedniego rodzaju definicji.

5. Podsumowanie lekcji i praca domowa: uczeń ma za zadanie podanie dowolnej nieklasycznej definicji swojego ulubionego gatunku filmu.

Faza podsumowująca:

1. Wszyscy uczniowie podsumowują zajęcia, zwracając uwagę na nabyte umiejętności.

Praca domowa:

1. Zaproponuj dwa teksty korespondujące z omawianymi podczas lekcji pojęciami. Przygotuj uzasadnienie swojego wyboru.

Materiały pomocnicze:

• Martens E., Dydaktyka filozoficzna, w: „Edukacja Filozoficzna” 6 (1988).

• Femiak T., O sztuce uświadomionego mówienia – czyli jakiej filozofii uczniowie potrzebują?, w: „Edukacja Filozoficzna” 32(2001), s. 147–160.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

• Nauczyciel może wykorzystać medium w sekcji „Przeczytaj” do pracy przed lekcją. Uczniowie zapoznają się z jego treścią i przygotowują do pracy na zajęciach w ten sposób, żeby móc samodzielnie rozwiązać zadania.