Autor: Stanisław Mrozowicz

Temat: Praska Wiosna

Grupa docelowa:

Szkoła ponadpodstawowa, liceum ogólnokształcące, technikum

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe:

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• kompetencje cyfrowe;

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się;

• kompetencje obywatelskie.

Cele operacyjne:

Uczeń:

• opisuje przemiany zachodzące w Czechosłowacji i charakteryzuje, czym była Praska Wiosna.

• przedstawia okoliczności interwencji wojsk Układu Warszawskiego w Czechosłowacji.

• wyjaśnia takie terminy jak: operacja Dunaj, socjalizm z ludzką twarzą, doktryna Breżniewa.

• tłumaczy konsekwencje interwencji w Czechosłowacji i stłumienia Praskiej Wiosny.

Strategie nauczania:

• konstruktywizm;

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania:

• rozmowa nauczająca z wykorzystaniem ćwiczeń interaktywnych;

• analiza materiału źródłowego (porównawcza);

• dyskusja;

• mapa myśli.

Formy pracy:

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca w grupach;

• praca całego zespołu klasowego.

Środki dydaktyczne:

• komputery z głośnikami, słuchawkami i dostępem do internetu;

• zasoby multimedialne zawarte w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• telefony z dostępem do internetu.

Przebieg lekcji

Przed lekcją:

1. Przygotowanie do zajęć. Nauczyciel loguje się na platformie i udostępnia uczniom e‑materiał „Praska Wiosna”. Prosi uczestników zajęć o zapoznanie się z tekstem w sekcji „Przeczytaj” oraz zawartym tam filmem tak, aby podczas lekcji mogli w niej aktywnie uczestniczyć i wykonywać polecenia.

Faza wstępna:

1. Nauczyciel poleca jednemu uczniowi lub uczennicy przeczytanie wyświetlonego tematu zajęć. Wspólnie ustalają kryteria sukcesu (w postaci pytań zgłaszanych przez uczniów do tego tematu).

2. Raport z przygotowań. Zalogowany na platformie nauczyciel, przy użyciu raportu, kontroluje przygotowanie uczniów do lekcji: weryfikuje, którzy uczniowie zapoznali się z udostępnionym e‑materiałem.

Faza realizacyjna:

1. Nauczyciel poleca wybranej osobie (wskazanej przez siebie albo ochotnikowi), aby przybliżyła sytuację społeczną i polityczną w Czechosłowacji, która doprowadziła do Praskiej Wiosny. Prowadzący zajęcia weryfikuje poprawność odpowiedzi ucznia, uzupełniając ją w razie potrzeby.

2. Praca z multimedium („Schemat”). Nauczyciel poleca, aby uczniowie zapoznali się z tekstami źródłowymi zawartymi w multimedium, a następnie w parach wykonali polecenie nr 1; „Na podstawie tekstów źródłowych ze schematu wskaż, jakie były przyczyny interwencji państw Układu Warszawskiego w Czechosłowacji w 1968 r. W jakim celu państwa socjalistyczne ogłosiły odezwę do obywateli Czechosłowacji (źródło nr 3)?”. Po ustalonym czasie wskazana lub zgłaszająca się na ochotnika para uczniowska przedstawia swoją propozycję odpowiedzi, a pozostali uczniowie mogą się do niej ustosunkować. W ten sam sposób uczniowie wykonują polecenie nr 2, analizując doktrynę Breżniewa.

3. Dyskusja. W kolejnym kroki nauczyciel zapowiada, że uczniowie wezmą udział w dyskusji. Podaje jej temat: Czy musiało dojść do operacji Dunaj? Dzieli uczniów na dwie grupy - jedna przygotowuje argumenty za interwencją, druga - przeciwko niej. Po ustalonym czasie uczniowie przedstawiają swoje propozycje wraz z argumentami, odnoszą się do wypowiedzi innych osób. Nauczyciel kontroluje przebieg dyskusji, może zadawać pytania pomocnicze. Na koniec prosi wybraną osobę o podsumowanie debaty.

4. Utrwalanie wiedzy i umiejętności. Nauczyciel wyświetla na tablicy treść ćwiczeń nr 2 i 3 z sekcji „Film + Sprawdź się”. Wraz z uczniami rozwiązuje je na forum klasy.

Faza podsumowująca:

1. Nauczyciel ponownie odczytuje temat lekcji „Praska Wiosna” i inicjuje krótką rozmowę na temat kryteriów sukcesu. Czego uczniowie się nauczyli? Na koniec poleca chętnemu uczniowi podsumowanie i – jeśli to potrzebne – uzupełnia informacje.

Praca domowa:

1. Zapoznaj się z dwoma filmami z sekcji „Film + Sprawdź się”, a następnie wykonaj przypisane do nich polecenia.

Materiały pomocnicze:

Wokół Praskiej Wiosny, pod red. Łukasza Kamińskiego, Warszawa 2004.

Z. Mlynár, Mróz ze wschodu, Warszawa 1989.

L. Kowalski, Kryptonim „Dunaj”. Udział wojsk polskich w interwencji zbrojnej w Czechosłowacji w 1968 roku, Warszawa 1992.

A. Krawczyk, Praska Wiosna 1968, Warszawa 1998.

Wiek XX w źródłach. Wybór tekstów źródłowych z propozycjami metodycznymi dla nauczycieli historii, studentów i uczniów, red. M. Sobańska‑Bondaruk, S. Lenard, Warszawa 1998*.*

Wskazówki metodyczne:

• Uczniowie na podstawie sekcji „Schemat” przygotowują prezentację multimedialną będącą podsumowaniem lekcji.