SCENARIUSZ LEKCJI

Imię i nazwisko autora: Anna Ruszczyk

Przedmiot: geografia

Temat zajęć: Rozmieszczenie sztucznych zbiorników w Polsce.

Grupa docelowa: III etap edukacyjny, liceum/technikum, zakres podstawowy, klasa III

PODSTAWA PROGRAMOWA

Zakres podstawowy: XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski: podział na regiony fizycznogeograficzne, budowa geologiczna i zasoby surowcowe, ukształtowanie powierzchni, sieć wodna, warunki klimatyczne, formy ochrony przyrody, stan środowiska przyrodniczego.
Uczeń: 8) wykazuje znaczenie przyrodnicze, społeczne i gospodarcze, w tym turystyczne jezior oraz sztucznych zbiorników na obszarze Polski.

Kształtowane kompetencje kluczowe

• kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji,

• kompetencje matematyczne oraz kompetencje w zakresie nauk przyrodniczych, technologii i inżynierii,

• kompetencje cyfrowe,

• kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie umiejętności uczenia się.

Cele operacyjne

Uczeń:

• wyjaśnia termin sztuczny zbiornik wodny,

• zna funkcje sztucznych zbiorników wodnych,

• charakteryzuje wybrane sztuczne zbiorniki wodne w Polsce,

• ocenia wpływ sztucznych zbiorników wodnych na środowisko geograficzne.

Strategie nauczania: asocjacyjna, problemowa

Metody nauczania: burza mózgów, dyskusja, metody operatywne (ćwiczenia z mapą – analiza i interpretacja treści map, danych statystycznych, tekstu), mapa myśli

Formy zajęć: praca indywidualna, praca w parach, praca w grupach

Środki dydaktyczne: tablica interaktywna/monitor dotykowy/tablety, e‑materiał, fotografie jeziora naturalnego i sztucznego zbiornika wodnego, podręcznik, atlas, mapa fizyczna Polski

Materiały pomocnicze

• Bajakiewicz‑Grabowska E., Mikulski Z., Hydrologia ogólna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2007.

• Dawydow L. K., Dmitrijewa A. A., Konkina N. G., Hydrologia ogólna, PWN, Warszawa 1979, rozdział: Jeziora i zbiorniki.

• Desperak J., Balon J., Tablice geograficzne, Świat Książki, Warszawa 2003, s. 372‑376.

• Mikulski Z., Gospodarka wodna, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998.

• Richling A. i Ostaszewska K. (red.), Geografia fizyczna Polski, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2005.

PRZEBIEG LEKCJI

Faza wprowadzająca

• Nauczyciel wprowadza uczniów w tematykę zajęć – przedstawia uczniom dwie fotografie: jeziora naturalnego i sztucznego zbiornika wodnego. Uczniowie starają się rozpoznać sztuczny zbiornik.

• Krótka dyskusja na temat: Czym różni się naturalny i sztuczny zbiornik wodny? (Czy jest możliwe rozpoznanie sztucznego zbiornika wodnego, w jaki sposób?).

• Nauczyciel podaje temat i cele lekcji.

Faza realizacyjna

• Nauczyciel prosi, aby uczniowie zaproponowali swoje definicje sztucznego zbiornika wodnego; przedstawienie definicji ze Słownika lub encyklopedii (e‑materiał – sama definicja).

• W jakim celu ludzie budują sztuczne zbiorniki? – burza mózgów; zgłaszane pomysły uczniów są zapisywane na tablicy.

• Na podstawie podanych informacji uczniowie wyróżniają funkcje sztucznych zbiorników wodnych.

• Nauczyciel prosi uczniów, aby - pracując w parach (korzystając z e‑materiału) - wyróżnili główne typy sztucznych zbiorników, a następnie krótko je scharakteryzowali oraz podali przykłady takich zbiorników i wskazali je na mapie fizycznej Polski.

• Następnie nauczyciel przedstawia na forum klasy tabelę (e‑materiał) z 10 sztucznymi zbiornikami o największej pojemności w Polsce.

• Nauczyciel prosi uczniów o indywidualne zapoznanie się z grafiką interaktywną (jeziora na mapie Polski i ich charakterystyka).

• Po zapoznaniu się z grafiką uczniowie wskazują zbiorniki na ściennej mapie fizycznej Polski, przy okazji krótko je charakteryzują (zwracają uwagę na te o największej powierzchni, głębokości, wysokości tamy, na lata budowy – można wspomnieć o czasie budowy takich zbiorników i o kosztach budowy), wskazują także na mapie rzeki, na których te zbiorniki powstały.

• Wspólnie weryfikują podane w tabeli funkcje zbiorników – czy podane zbiorniki mogą pełnić jeszcze inne funkcje, np. jakie?

• Nauczyciel dzieli uczniów na grupy – ich zadaniem jest stworzenie mapy myśli dotyczącej wpływu sztucznych zbiorników wodnych na środowisko geograficzne (środowisko przyrodnicze i działalność człowieka).

• Nauczyciel zwraca uwagę, że wpływ może być pozytywny lub negatywny.

• Pracując w grupach, uczniowie mogą korzystać z podręcznika i atlasu.

• Przypomnienie, że w mapie myśli ważna jest treść, ale i forma przedstawienia tematu.

• Grupa wybiera osobę, która prezentuje mapę myśli.

• Po wszystkich prezentacjach następuje dyskusja – czy warto budować sztuczne zbiorniki wodne (przecież jest dużo negatywnego wpływu na środowisko)?

Faza podsumowująca

• Nauczyciel prosi uczniów (wybiera konkretnego ucznia) o wskazanie na mapie fizycznej Polski poznanych sztucznych zbiorników wodnych przedstawionych w grafice (multimedium); wybrany uczeń wskazuje także rzekę, na której występuje zbiornik.

• Nauczyciel podsumowuje etapy lekcji, zestawiając je z założonymi celami - ocenia pracę uczniów, ich zaangażowanie.

• Prosi o wykonanie wybranych ćwiczeń z e‑materiału (uczniowie pracują indywidualnie).

• Uczniowie dzielą się swoimi doświadczeniami, trudnościami, wrażeniami…

Praca domowa

• Wybierz dowolny sztuczny zbiornik wodny położony na terenie twojego województwa. Scharakteryzuj go i podaj, w jakim celu został wybudowany?

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania danego multimedium

• Grafikę można wykorzystać podczas lekcji powtórzeniowej (zakres podstawowy) z działu XIV. Regionalne zróżnicowanie środowiska przyrodniczego Polski.

• Grafikę można wykorzystać podczas lekcji z zakresu rozszerzonego (dział XVIII. 9) – dotyczącej działań wspomagających racjonalne gospodarowanie wodą.

• Grafikę można również wykorzystać w podsumowaniu lekcji dotyczącej genezy jezior (zakres rozszerzony, IV.5).