Autorki scenariusza: Małgorzata Kosińska‑Pułka, Bożena Święch

Temat: Marzyciel, szaleniec, idealista... Kim jest Don Kichote?

Adresat

III etap edukacyjny, liceum, technikum, zakres podstawowy

Podstawa programowa:

Kształtowane kompetencje kluczowe

• Kompetencje w zakresie rozumienia i tworzenia informacji;

• Kompetencje cyfrowe;

• Kompetencje w zakresie wielojęzyczności;

• Kompetencje obywatelskie;

• Kompetencje w zakresie świadomości i ekspresji kulturalnej.

Cele lekcji (językiem ucznia):

• Wyjaśnisz, dlaczego dzieło Cervantesa interpretowane jest na wiele sposobów.

• Wskażesz różnice w postawie Don Kichota i Sancho Pansy.

• Zinterpretujesz ilustrację do XIX‑wiecznego wydania powieści Don Kichot z Manczy.

• Wyjaśnisz, na czym polega ponadczasowość dzieła Cervantesa.

• Sformułujesz argumenty na poparcie swojego stanowiska.

Cele operacyjne. Uczeń:

• wyjaśnia wielointerpretacyjność dzieła Cervantesa;

• dostrzega różnice w postawie Don Kichota i Sancho Pansy;

• interpretuje ilustrację Paula Gustavea Doré do XIX‑wiecznego wydania powieści Don Kichot z Manczy;

• rozpoznaje ponadczasowy sens utworu Cervantesa;

• formułuje argumenty, którymi uzasadnia swoje stanowisko.

Strategie nauczania

• konektywizm.

Metody i techniki nauczania

• mapa myśli;

• dyskusja;

• metoda ćwiczeń przedmiotowych;

• praca z tekstem.

Formy pracy

• praca indywidualna;

• praca w parach;

• praca całego zespołu klasowego;

• praca w grupach.

Środki dydaktyczne

• komputery z głośnikami i dostępem do internetu, słuchawki;

• zasób multimedialny zawarty w e‑materiale;

• tablica interaktywna/tablica, pisak/kreda;

• fiszki i woreczek.

Przebieg zajęć

Faza wstępna

1. Nauczyciel inicjuje rozmowę o wartości marzeń w życiu człowieka. Pyta o to, kiedy marzenia stają się niebezpieczne. Uczniowie mówią o doświadczeniach życiowych i spełnianiu marzeń. Rozważają też, kiedy marzenia przyczyniają się do utraty sensu życia, zagubienia się w nim.

2. Nauczyciel zapisuje na tablicy sformułowania:

• Niepewność: Warto marzyć?

• Pewność: Warto marzyć!

Uczniowie wybierają sformułowanie i uzasadniają swoje stanowisko. Posługują się słownictwem adekwatnym do myśli zawartej w pytaniu (Warto marzyć?) lub wykrzyknieniu (Warto marzyć!).

3. Podanie celu i tematu zajęć.

Faza realizacyjna

1. Uczniowie zapoznają się z galerią zdjęć interaktywnych i charakteryzują bohatera, który przekraczał ustalone granice.

2. Uczniowie interpretują grafikę Paula Gustavea Doréa wraz z dołączonymi do niej opisami. Odpowiadają na pytanie: Jak sądzisz, czy zaproponowana ilustracja dobrze oddaje postać głównego bohatera powieści? Uzasadniają swoją opinię.

3. Uczniowie wyjaśniają, jak można odczytać znaczenie fragmentów ilustracji Paula Gustavea Doréa. Zwracają uwagę na wyraz twarzy i gest (prawa ręka), jaki wykonuje Don Kichot w trakcie czytania książki. Przyglądają się również postaciom kobiecym, ich twarzom, rekwizytom oraz temu, jak zachowują się mężczyźni.

4. Nauczyciel zapisuje na tablicy początki zdań i prosi, by uczniowie przepisali je do zeszytów i zredagowali ich zakończenia.

• Don Kichot był błędnym rycerzem, który oszalał, ponieważ…

• Don Kichot był człowiekiem, który miał odwagę marzyć, ponieważ…

• Don Kichot pokazał, że warto przekraczać granice wyznaczane przez rozsądek, ponieważ…

• Don Kichot poniósł klęskę, ale sprawdził, dokąd może sięgnąć wyobraźnia, ponieważ…

5. Uczniowie na podstawie tekstu Cervantesa charakteryzują Don Kichota i Sancho Pansę. Dostrzegają, że ci dwaj różni bohaterowie postrzegani są jako uosobienie odmiennych postaw życiowych – idealizmu i pragmatyzmu.

6. Uczniowie ustalają, jakimi kryteriami oceny książek posługują się proboszcz i balwierz. Cytują odpowiednie fragmenty wypowiedzi bohaterów.

7. Uczniowie na podstawie tekstu formułują wypowiedź dotycząca wpływu lektur na Don Kichota. Posługują się wybranymi cytatami z utworu.

8. Uczniowie rozważają, czy Don Kichot to szaleniec, szlachetny obrońca tradycyjnych wartości czy naiwny czytelnik. Formułuj argumenty uzasadniające ich stanowisko. Przygotowują rozbudowany konspekt rozprawki problemowej.

9. Uczniowie zapoznają się z fragmentami Beniowskiego Juliusza Słowackiego i Epos‑nasza Cypriana Kamila Norwida. Ustalają, na czym polega nawiązanie w nich do postaci Don Kichota.

Faza podsumowująca

1. Nauczyciel przed lekcją przygotował fiszki i włożył je do woreczka. Przechodzi między ławkami i prosi uczniów o wylosowanie jednej, o głośne odczytanie zapisanego sformułowania i opracowanie wylosowanego zagadnienia. Uczniowie, którzy wylosowali fiszkę, dobierają sobie do zespołu koleżanki i kolegów. Razem przygotowują krótką wypowiedź i prezentują ją na forum klasy. Na kolejnych fiszkach nauczyciel zapisał:

• Don Kichot i system jego wartości z romansów rycerskich

• Zagubienie i błądzenie rycerza w obcym świecie

• Świat odległy od wzorców romansów rycerskich

• Błędny rycerz – inspiracja w kulturze europejskiej

• Parodia romansów rycerskich w utworze Cervantesa

• Mityczny i symboliczny wymiar Don Kichota

2. Uczniowie uzupełniają mapę myśli zawierającą wskazówki interpretacyjne postaci Don Kichota.

Praca domowa:

Nauczyciel na podstawie e‑materiałów formułuje polecenie pracy domowej:

Przeczytaj fragment tekstu Magdaleny Barbaruk. Rozważ, czy zgadzasz się z tezą stawianą przez autorkę. Sformułuj argumenty potwierdzające Twoje stanowisko.

Materiały pomocnicze:

Erich Auerbach, [w:] tenże, Mimesis, Warszawa 1968.
Erich Auerbach, Zaczarowana Dulcynea, [w:] tenże., Mimesis, t.II., Warszawa 1968.

Wskazówki metodyczne opisujące różne zastosowania multimedium:

Multimedium bazowe można wykorzystać jako podsumowanie zajęć.